Бацькоўскі ўніверсітэт

МАТЫВАЦЫЯ ДА ВУЧЭННЯ

Адносіны ў сям'і як аснова ўзаемаразумення

РАЗВІЦЦЁ ПАМЯЦІ І ЎВАГІ

Рэжым дня школьніка

РЭЖЫМ ДНЯ ШКОЛЬНІКА

СЯМЕЙНЫЯ ТРАДЫЦЫІ

Як дапамагчы вучыцца?

Уплыў сям'і на эмацыйнае развіццё дзіцяці

ГАЛОЎНЫЯ ПРАВІЛЫ ЗОЖ

ЯК БАЦЬКІ МОГУЦЬ ДАПАМАГАЦЬ ДЗІЦЕ ВУЧЫЦЦА

МІКРАКЛІМАТ У СЯМ'І

РОЛЯ БАЦЬКА Ў ВЫХАВАННІ ДЗЯЦЕЙ

СЯМЕЙНЫЯ ТРАДЫЦЫІ Ў ВЫХАВАННІ ДЗЯЦЕЙ

ПРАЦОЎНАЕ ВЫХАВАННЕ Ў СЯМ'І

ВУЧЭННЕ З ЗАХАПЛЕННЕМ

Напамінак для бацькоў

па стварэнні эмацыйнага дабрабыту дзіцяці ў сям'і

Эмацыйны дабрабыт з'яўляецца адной з базісных якасцей жыцця чалавека. Яго падмурак закладваецца ў дзіцячым узросце і, такім чынам, залежыць ад навакольных дзіцяці дарослых, іх адносін і рэакцый на яго паводзіны.

Яно выяўляецца ў наступных рысах паводзін і пачуццяў дзіцяці:

• наяўнасці пачуцця даверу да міру;
• здольнасці праяўляць гуманныя пачуцці;
• здольнасці суперажываць і адчуваць стан іншага;
• наяўнасці станоўчых эмоцый і пачуцці гумару;
• здольнасці і патрэбнасці ў цялесным кантакце;
• пачуцці здзіўлення;
• варыятыўнасці паводзін;
• здольнасці да адвольнага намаганні для пераадолення перашкод або зняцця дыскамфорту, у тым ліку і ў сітуацыі спаборніцтва-суперніцтва;
• здольнасці да станоўчага падмацавання сябе і ўласных дзеянняў;
• здольнасці да ўсведамлення асаблівасцяў уласных паводзін у адпаведнасці з узростам.

Эмацыйна шчаснае дзіця — усмешлівае, непасрэднае, гаманкое, добразычлівае, слухае іншых, здольнае пераадолець эгацэнтрычную пазіцыю, не грубіць бацькам, не крадзе, не забіяцкае, валодае пачуццём гумару, не крыклівы, не крыўдзіць іншых.

Эмацыйны дабрабыт дзіцяці сведчыць, што ўяўленні дарослых аб тым, што неабходна і цікава дзіцяці, адпавядае яго рэальным патрэбам. У супрацьлегласць гэтаму эмацыйнае няшчасце, як правіла, кажа аб дысбалансе паміж гэтымі фактарамі.

Эмацыйнае няшчасце можа мець розныя прычыны:

біялагічныя - прыроджаныя асаблівасці псіхафізічнага развіцця дзіця, асаблівасці яго тэмпераменту і характару і г.д;

псіхасацыяльныя - асаблівасці выхавання ў сям'і; каштоўнасныя арыентацыі бацькоў; наяўнасць канфліктных адносін паміж членамі сям'і, у тым ліку дарослых і дзяцей, і г.д.

Эмацыйнае няшчасце дзіцяці складаецца паступова і выяўляецца ў выглядзе асобасных рэакцый на паводзіны навакольных.

Асноўныя ўмовы эфектыўнасці ўласных паводзін дарослых, якія дазваляюць звесці да мінімуму магчымасць узнікнення эмацыйнага няшчасця дзіцяці, наступныя:

• прыняцце дзіцяці ў адзінстве яго пазітыўных і негатыўных якасцей;
• стварэнне ў сям'і атмасферы станоўчых эмоцый;
• стварэнне ў сям'і атмасферы бяспекі для дзіцяці;
• заахвочванне і стымуляцыя развіцця ўсіх здольнасцяў дзіцяці - эмацыйна-валявых, інтэлектуальных, псіхаматорных (напрыклад, бацькі часта здзяйсняюць памылку, не надаючы эмацыйнаму дабрабыту дзіцяці належнага значэння, а лічачы, што паспяховасць навучання з'яўляецца важнейшым паказчыкам яго развіцця, што пасля можа даволі негатыўна адбіцца на псіхічным здароўі дзіцяці);
• у залежнасці ад узросту і паводзін дзіцяці вар'іраванне дарослымі ўласных стратэгій паводзін, уключаючы формы заахвочванняў і абмежаванняў (напрыклад, хваліць за рэальныя вынікі і ігнараваць дэманстратыўныя рэакцыі дзіцяці ў залежнасці ад ступені іх выяўленасці і месца праявы);
• уключаны ў дзіцячае жыццё, у тым ліку ў гульнявую дзейнасць дзіцяці.

Чыннікі, якія могуць парушаць эмацыйны дабрабыт дзіцяці:

1.Парушэнне рэжыму дня

2. Няўзгодненасць патрабаванняў да дзіцяці

3. Жаданне бацькоў навучыць сваё дзіця ведам, якія не адпавядаюць яго ўзросту

4. Багацце інфармацыі

5. Няшчасны стан у сям'і

6. Жаданне бацькоў быць з дзіцем у месцах масавага збору людзей. Гэта азначае тое, што для сучаснага дзіцяці стрэсавай сітуацыяй становіцца ўсё тое, што з'яўляецца штодзённым жыццём для дарослага чалавека. Усё гэта не праходзіць бясследна і ў дзяцей з'яўляюцца такія "дарослыя" хваробы, як бяссонніца, язва, каліт, мігрэнь.

 7.Празмерная строгасць бацькоў ці дарослых, пакаранне, боязь дзіцяці зрабіць нешта не так.

Эмацыйны дабрабыт можа парушыць і тое, што дзіця не атрымлівае дастаткова кахання і ласкі ад сваіх бацькоў, асабліва ад маці. Усё гэта спараджае змены ў эмацыйнай сферы. Падумайце і вырашыце сапраўды для сябе, ці існуе ў вашай сям'і хаця б адна з гэтых прычын, якія парушаюць эмацыйны дабрабыт дзіцяці. Як жа зрабіць так, каб хаця б крыху змякчыць эмацыйны зрыў нашых дзяцей? Бацькоўскае каханне і ласка патрэбна не толькі груднічкам, але і вялікім дзецям. І не толькі далікатным дзяўчынкам, але і мужным хлопчыкам, якія кожны дзень перад сном чакаюць магчымасці пацалаваць сваю маму. Для іх гэта з'яўляецца вынікам сённяшняга дня, мастом пераходу ў будучыню. Думаю, што гэта адбываецца таму, што пацалунак - гэта тое, што выяўляе і вяртае цэласнасць. Таму мы цалуем ранку дзіцяці - каб хутчэй зажыла. Бацькоўская ласка не павінна абмяжоўвацца толькі пацалункамі і абдымкамі. Існуе шмат іншых спосабаў яе выражэння.

               Прыкметы здаровага эмацыйнага стану ў дзяцей

Ад чатырох да шасці гадоў

• шукае канструктыўнае выйсце эмацыйнай напрузе ў спакойнай і асэнсаванай форме (напрыклад, маляванне або гульня);
• пачынае выказваць меркаванні аб прычынах і праявах эмоцый;
• становіцца ўсё больш самастойным у плане атрымання задавальнення і дазволу эмацыйных цяжкасцяў;
• праяўляе ўсё большае спачуванне і цікавасць да іншых людзей (асабліва аднагодкам);
• шукае і прызнае справядлівасць у эмацыйных канфліктах.

Ад шасці да сямі гадоў

• схільны выяўляць крайнія формы эмацыйнага адказу, напрыклад, нястрымнае захапленне замест спакойнай радасці або істэрычны плач замест проста суму;
• вельмі ўспрымальны да эмацыйных траўмаў;
• можа праяўляць апасенні перад наведваннем школы і адчуваць у сувязі з гэтым адносіны бацькоў да сябе;
• фармуе шматлікія, адносна павярхоўныя і кароткачасовыя ўзаемаадносіны з аднагодкамі;
• пачынае ўключацца ў "сэксуальныя гульні" з аднагодкамі, каб задаволіць цікаўнасць, злучанае з геніталіямі;
• часцей уступае ў канфлікты з братам ці сястрой;
• можа звяртацца да хлусні і крадзяжу як форме процідзеяння і непаслушэнства.

Сімптомы эмацыйных праблем

Ад трох да шасці гадоў

• частыя выпадкі самапакарання і нанясенні сабе траўм;
• частыя і цяжкія канфлікты з іншымі дзецьмі;
• пастаяннае адзінота, пазбяганне кантактаў з іншымі дзецьмі;
• агульная няздольнасць прытрымлівацца правілаў і ўказанняў;
• нежаданне размаўляць і дамаўляцца;
• раптоўныя, прыкметныя і працяглыя перыяды зніжэння агульнай упэўненасці ў сабе, няўвагі ці страты цікавасці да навакольнага;
• пастаянная меланхолія.

Парады для бацькоў «Хвіліны пяшчоты»

1.Танчыце з малым, прыціскаючы яго да сябе. Вы будзеце знаходзіцца ў блізкім кантакце, а рытмічнае калыханне пад музыку супакоіць яго.

2.Абдыміце за плечы свайго дзіцяці, далікатна пагладзьце па валасах або па шчацэ - простыя рухі так патрэбныя яму, патрэбныя пастаянна.

3. Памалюйце ў дзіцяці на спінцы пальчыкамі, а ён няхай адгадвае, што вы паказваеце.

4.Выкарыстоўвайце для далікатных гульняў вячэрнія гадзіны або час пасля сну.

Памятка "Бацькоўскія ісціны"

• Шануеце каханнем свайго дзіцяці.
• Не прыніжайце сваё дзіця. Прыніжаючы яго самога, вы фармуеце ў яго ўменне і навык зневажэння, які ён зможа выкарыстаць па стаўленні да іншых людзей. Ня выключана, што імі будзеце вы.
• Не пагражайце свайму дзіцяці. Пагрозы дарослага спараджаюць хлусню дзіцяці, прыводзяць да боязі і нянавісці.
• Не выкарыстоўвайце шмат забарон. У прыродзе дзіцяці - дух бунтарства. Тое, што катэгарычна забаронена, вельмі хочацца паспрабаваць, не забывайцеся пра гэта.
• Не апекуйце сваё дзіця там, дзе можна абысціся без апекі; дайце магчымасць маленькаму чалавеку самастойна стаць вялікім.
• Не ідзіце на повадзе ў свайго дзіцяці, умейце выконваць меру свайго кахання і меру сваёй бацькоўскай адказнасці.
• Развівайце ў сабе пачуццё гумару. Вучыцеся смяяцца над сваімі слабасцямі, дазваляйце свайму дзіцяці смяяцца разам з вамі. Вучыце сваё дзіця смяяцца з сябе! Это лепш, чым з яго будуць смяяцца іншыя.
• Не чытайце свайму дзіцяці бясконцыя натацыі, яно проста іх не чуе!
• Будзьце заўсёды паслядоўныя ў сваіх патрабаваннях. Добра арыентуйцеся ў сваіх "так" і "не".
• Не пазбаўляйце сваё дзіця права быць дзіцем. Дайце яму магчымасць пабыць гарэзам і непаседам, бунтаром і гарэзам. Перыяд дзяцінства вельмі хуткаплынны, а так шмат трэба паспець паспрабаваць, перш чым станеш дарослым. Дайце магчымасць свайму дзіцяці быць ім падчас дзяцінства, інакш перыяд дзяцінства будзе працягвацца і ў дарослым жыцці. Гэта можа прывесці да сур'ёзных наступстваў і для вашага дзіцяці, і для вас, бацькі!
• Памятайце, што самае вялікае бацькоўскае шчасце - бачыць праведзеных, разумных і высакародных дзяцей!

«Калі ваша дзіця правінавацілася»

1. Не пачынайце размову з дзіцем, калі вы ў дрэнным настроі.

2.Адразу дайце ацэнку правіну, памылцы. Даведайцеся, што дзіця думае з гэтай нагоды

3. Не прыніжайце дзіця.

4. Не вымагайце абяцанняў, для дзіцяці яны нічога не значаць.

5. Ацэньвайце ўчынак, а не асобу: "Паступіў дрэнна", замест "Ты дрэнны".

6. Пасля заўвагі дакраніцеся да дзіцяці і дайце адчуць, што вы яму спачуваеце, верыце ў яго.

7. Пакаранне павінна быць не нормай, а выключэннем.

8. Пакаранне за правіну, а не таму, што ў вас дрэнны настрой.

9. Не чытайце доўгіх натацый.

 10. Не нагадвайце аб правіне.

11. Вядзіце размову аб правіне сам-насам з сынам (дачкой).

   ПРАВІЛЫ ПАКАРАННЯ

Караючы, падумай: Навошта?!

1)   Пакаранне ніколі не павінна шкодзіць здароўю  - ні фізічнаму, ні псіхічнаму.

2) Калі ёсць сумненне: караць ці не караць, - НЕ карайце. Нават калі ўжо зразумелі, што звычайна занадта мяккія, даверлівыя і нерашучыя. Ніякай "прафілактыкі", ніякіх пакаранняў "на ўсялякі выпадак".

3) За адзін раз - адно. Нават калі правіны здзейснена адразу неагляднае мноства, пакаранне можа быць суровым, але толькі адно, за ўсё адразу, а не па адным - за кожны. «Салат» з пакаранняў - страва не для дзіцячай душы!

4) Тэрмін даўнасці. Лепш не караць, чым караць спазнілася.

5) Пакараны - дараваны. Інцыдэнт вычарпаны. Старонка перагорнута, як ні ў чым не бывала. Пра старыя грахі ні слова. Не замінайце пачынаць жыццё спачатку!

6) Без прыніжэння. Каб ні было, якая б ні была віна. Пакаранне не павінна ўспрымацца дзіцем як трыумф нашай сілы над яго слабасцю, як зневажэнне. Калі дзіця лічыць, што мы несправядлівыя, пакаранне падзейнічае толькі ў адваротны бок!

7) Дзіця не павінна баяцца пакарання. Не пакарання ён павінен баяцца, не прыгнёту нашага, а нашага засмучэння….

       Нельга караць пазбаўленнем кахання!

ДЗЕСЯЦЬ ЗАПАВЕДЗЯЎ ДЛЯ БАЦЬКОЎ

1. Не чакай, што тваё дзіця будзе такім, як ты ці такім, як ты хочаш. Дапамажы яму стаць не табой, а сабой.
2. Не патрабуй ад дзiцяцi платы за ўсё, што ты для яго зрабiў. Ты даў яму жыццё, як ён можа аддзячыць цябе? Ён дасць жыццё іншаму, той - трэцяму, і гэта незваротны закон падзякі.
3. Не спаганяй на дзіцяці свае крыўды, каб у старасці не ёсць горкі хлеб. Памятай, што пасееш, тое і ўзыдзе.
4. Не ставіся да яго праблем звысоку. Жыццё дадзена кожнаму па сілах і, будзь упэўнены, яму яно цяжкае не менш, чым табе, а можа быць і больш, паколькі ў яго няма досведу.
5. Не прыніжай!
6. Не забывайся, што найважнейшыя сустрэчы чалавека - гэта яго сустрэчы з дзецьмі.
7. Звяртай больш увагі на іх - мы ніколі не можам ведаць, каго мы сустракаем у дзіцяці.
8. Не муч сябе, калі не можаш зрабіць нешта для свайго дзіцяці. Муч, калі можаш - але не робіш. Памятай, для дзіцяці зроблена недастаткова, калі не зроблена ўсё.
9. Дзіця - гэта не тыран, які завалодвае ўсім тваім жыццём, не толькі плод плоці і крыві. Гэта тая каштоўная чара, якую Жыццё дала табе на захоўванне і развіццё ў ім творчага агню. Гэта разняволенае каханне маці і бацькі, у якіх будзе расці не «наша», «сваё» дзіця, але душа, дадзеная на захоўванне.
10. Умей кахаць чужое дзіця. Ніколі не рабі чужому тое, што не хацеў бы, каб рабілі твайму.
11. Кахай сваё дзіця любым - неталенавітым, няўдачлівым, дарослым. Маючы зносіны з ім - радуйся, таму што дзіця - гэта свята, якое пакуль з табой.

Кодэкс сапраўднага аднаго з бацькоў.

1. Калі бацькі патрабуюць ад дзіцяці, каб яно шмат і з задавальненнем чытала, яны чытаюць самі шмат і з задавальненнем, нягледзячы на недахоп часу.
2. Калі бацькі патрабуюць, каб дзіця не хлусіла, яны не хлусяць самі па сабе, ні іншым, ні ўласнаму дзіцяці.
3. Калі бацькі патрабуюць ад дзіцяці праявы працавітасці, яны самі яго праяўляюць і ствараюць умовы для фарміравання ў дзіцяці ўмення працаваць.
4. Калі бацькі жадаюць, каб іх дзіця не краў, яны самі не павінны ствараць падобных сітуацый у сваёй сям'і (няхай нават па дробязях).
5. Калі бацькі хочуць, каб іх дзіця не заахвоцілася з ранняга дзяцінства да спіртных напояў, яны самі не павінны ствараць культ спіртных напояў у сваёй сям'і. Культ спіртных напояў праяўляецца тым, што нават у дзіцячыя святы бацькі не могуць абысціся без іх.
6. Калі бацькі хочуць, каб іх дзіця беражліва і паважліва ставілася да дзядуляў і бабулям, яны пачынаюць з сябе і самі паважліва і беражліва ставяцца да сваіх бацькоў.
7. Калі бацькі хочуць, каб іх дзіця не пакутавала ад адзіноты, яны даюць яму магчымасць мець сяброў, прыводзіць іх у свой дом. Гэта магчыма толькі ў тым выпадку, калі самі бацькі маюць сапраўдных сяброў і дзіця сустракаецца з імі ў сваёй хаце.
8. Калі бацькі хочуць, каб дзіця не адносілася да школы і вучэння з прадузятасцю, яны самі ўспамінаюць пра школьныя дні з задавальненнем і з самымі цёплымі пачуццямі.

Толькі добры прыклад бацькі і маці можа даць добрыя ўсходы.

Законы сям'і. 

1. Кожнае дзіця, якое жыве ў сям'і, павінна быць каханым незалежна ні ад чаго.
2. Кожнае дзіця павінна жыць у атмасферы шчырасці і дабрыні.
3. Дзіця павінна мець права на тлумачэнне і разважанне.
4. Выключэнне з правіл арганізацыі жыцця ў сям'і амаральных прыёмаў пакарання дзіцяці.
5. Закон разумення дзіцем слоў "можна", "трэба", "нельга".
6. Традыцыі і звычаі сям'і павінны быць афарбаваны станоўчымі эмоцыямі і пачуццямі.
7. Бацькі павінны дэманстраваць сваім дзецям уласную працаздольнасць і даброты, звязаныя з ёю.
8. Закон культывавання ў сям'і станоўчых звычак.
9. Стварэнне ўмоў для зносін дзіцяці з маральнымі людзьмі.
10. Бацькі павінны дэманстраваць прыгажосць сваіх адносін.

16 "залатых" правілаў, якія дапамогуць вам жыць у свеце з падлеткам

 

Правіла 1. Выяўляйце цярпенне.

Для пачатку давайце правядзём маленькі эксперымент. Уявіце сабе наступную сітуацыю: вы вучыце сваё дзіця катацца на каньках. Гэта ўжо не першы занятак, але ўсё роўна ў яго нічога не атрымліваецца і раз'язджаюцца ногі. Як вы зробіце:

1. Скажыце, што ён, "як заўсёды нічому не можа навучыцца";
2. Пачнеце нервова павучаць: "Вось так трэба ногі ставіць, колькі разоў паўтараць";
3. Сарвецеся і кінеце гэты бескарысны занятак. У рэшце рэшт гэта не найважнейшая справа ў яго жыцці;
4. Пачнеце падбадзёрваць "Давай яшчэ раз паспрабуем, бачыш, ужо лепш";

Без каментароў зразумела, што першыя тры спосабы не канструктыўныя. Першы спосаб не лепшай выявай уздзейнічае на самаацэнку дзіцяці. Спачатку ён заціснецца, унутрана стаіцца, а потым пачне адчуваць пачуццё віны за тое, што нічога не атрымліваецца. Другі спосаб больш прадуктыўны, але толькі ў тым выпадку, калі павучанні будуць мяккімі і з падбадзёрваннямі, а ваш тон добразычлівым. Трэці спосаб зусім няўдалы. Дзіця ў лепшым выпадку азлобіцца і пачне грубіяніць. Чацвёрты спосаб якраз злучаны з цярпеннем. У ім прысутнічае і сітуацыя адабрэння, і віна з дзіцяці здымаецца за яго няўменне, і на твар мяккае навучанне. Таксама і ў жыцці. Каб нечаму навучыцца, трэба назапасіцца цярпеннем. І памятайце: калі вы будзеце ўвесь час толькі павучаць і зрывацца, то парушыце давер паміж вамі.

 

Правіла 2. Устанаўлівайце даверныя адносіны.

Давер - самы важны аспект адносін з падлеткам. Даверныя адносіны заўсёды двухбаковыя. З аднаго боку, гэтае прызнанне дзіцем вас сваім сябрам. З іншага боку, гэта і ваш давер да свайго дзіцяці. Яму яно неабходна: гэта даказвае ваша стаўленне да яго, як да дарослага. У падлеткавым узросце ў нейкі момант адбываецца некаторае адхіленне ад бацькоў. У дзіцяці з'яўляюцца свае таямніцы, сакрэты, асабістыя справы, у якія яно не дапускае дарослых. Ён можа пакахаць адасабляцца ў сваім пакоі. Гэта неабходны элемент жыцця падлетка. Многія бацькі ўспрымаюць гэта як скрытнасць і парушэнне тых самых даверных адносін. Вядома, прыемна, калі табе давяраюць таямніцы. Але ўспомніце сябе: у вас таксама ёсць свае "сакрэты", гэта нармальна для свету дарослых, а ваша дзіця сталее. Дайце яму права на ўласнае жыццё.

 

Правіла 3. Стрымлівайце эмоцыі.

Напэўна, вы не раз заўважалі, што ваша ўздзеянне на дзіця залежыць ад эмацыйнага настрою. Калі нешта здарылася, першая рэакцыя часта бывае негатыўнай. Але ў такім стане вы ці наўрад зможаце сапраўды зразумець сітуацыю. А крык - не зусім тое, чаго чакае ад вас падлетак. Да таго ж такая рэакцыя выкліча зваротную, і ні навошта добраму падобная «разборка» не прывядзе. Канфлікт не вычарпае. Калі нешта адбылося ці вы раззлаваныя паводзінамі дзіцяці, першым чынам здушыце першыя адмоўныя эмоцыі, супакойцеся. Калі вы адносна спакойныя, то лёгка зразумееце сваю мэту. Тады вы зможаце адрэагаваць адэкватна сітуацыі і пастаўленай мэце.

 

Правіла 4. Не сячыце з пляча.

Сітуацыі, з якімі сутыкаюцца штодня ў кожнай сям'і, адхіленні ў паводзінах - следства чаго-небудзь, таму абавязкова трэба вызначыць прычыну. Самыя распаўсюджаныя прычыны парушэння паводзін звязаны з імкненнем прыцягнуць да сябе ўвагу або самасцвярджэннем. І схільныя да гэтага не толькі цяжкія падлеткі.

 

Правіла 5. Будзьце паслядоўныя і пастаянныя.

Калі вы хочаце нечага дабіцца, то будзьце паслядоўнымі ў сваіх дзеяннях. Не абяцайце дзіцяці таго, чаго не зможаце выканаць. Гэта толькі ўмацуе яго перакананне, што дарослым не трэба давяраць, а іх словы - вецер. Калі абяцалі пайсці ў бліжэйшыя выходныя пайсці з сынам на каток, то не адкладайце паход на 2 месяцы. Гэта прывядзе да таго, што некаторы час падлетак перастане давяраць вашым словам. Проста будзьце паслядоўныя нават у сваіх зменах і тлумачце свае патрабаванні.

 

Правіла 6. Зацікавіце падлетка ў змене сябе.

Дапамагчы можна толькі таму, хто сам зацікаўлены ў гэтым. Калі дзіця зацікаўлена ў сваёй змене, то яно ахвотна пойдзе на кантакт з тым, хто прапануе яму такую магчымасць. Часам дзеці так абвыкаюць да сваёй сацыяльнай ролі, да свайго амплуа, што не бачаць чыннікаў для змены сябе. І вось тут наша галоўная задача – зацікавіць дзіця ў працэсе пазітыўных змен, расказаць яму пра ўсе перавагі новага тыпу паводзін, вырашэння праблем і г.д. Бо потым яму ісці па гэтым жыцці самому. А для гэтага трэба пасталець, то бок змяніцца. Калі вы здолееце прыцягнуць гэтым увагу падлетка, то ў далейшых зменах ён будзе зацікаўлены сам.

 

Правіла 7. Імкнецеся да разумнага кампрамісу і гнуткасці рашэнняў.

Памятайце аб тым, што любыя змены павінны прыносіць радасць. Кожны падлетак імкнецца захаваць сваю цэласнасць, пашкадаваць сваю самаацэнку. Таму, вырашаючы што-небудзь разам з дзіцем ідзіце на саступкі, якія дазволяць яму захаваць свой твар. Да таго ж трэба памятаць: калі адна выхаваўчая стратэгія не падыходзіць, то можна паспрабаваць іншую. І не баяцца эксперыментаваць.

 

Правіла 8. Заахвочванні і пакаранні павінны быць адэкватныя дасканаламу ўчынку.

Практычна любое пакаранне выклікае душэўную траўму ў дзіцяці. Асабліва калі гэтае пакаранне не справядлівае ці больш жорсткае, чым варта гэты ўчынак. І не ўсякую такую траўму можна хутка забыцца. Часам яна пакідае след на ўсё жыццё… Тое ж датычыцца і заахвочванняў, калі яны не адпавядаюць зробленаму. Пагадзіцеся, што ладзіць вялікае свята ў гонар вымытага 14-ці гадовай дачкой падлогі - гэта нешта дзіўнае. Роўна як калі вы скажаце проста «малойца» сыну, які заняў 1-е месца ў гарадскім інтэлектуальным марафоне. Любое заахвочванне і пакаранне павінны адпавядаць учынку.

 

Правіла 9. Не імкніцеся "ўсё зразумець".

Любому чалавеку неабходна разуменне. Аднак падлеткам часцяком важна разуменне патэнцыйнае, а ў большай ступені проста падтрымка. Бо іх перажыванні - самыя-самыя, і ніхто да гэтага такога не адчуваў. Некаторыя супакойваюцца, калі чуюць ад бацькі: "Я сам адчуваў падобнае ў тваім узросце". Але часам падлеткам не хочацца быць такімі "празрыстымі" і прадказальнымі для бацькоў. І трэба проста іх падтрымаць і зрабіць выгляд, што іх перажыванні ўнікальныя. Бо аднаму і таму ж дзіцяці ў розныя моманты часу трэба тое разуменне, то прама супрацьлеглае. Справа гэтая вельмі тонкая.

 

Правіла 10, Разумець дзіця не азначае ўхваляць яго паводзіны.

Прыклад: бацька змагаўся супраць знешняга выгляду свайго сына. Той адпусціў доўгія валасы і хадзіў з нямытымі патламі, раздражняючы ўсё сямейства. Угаворы і патрабаванні маці не дапамагалі. Тады за справу ўзяўся бацька. Неяк раніцай ён сказаў сыну: «Прашу прабачэнні, сын. Твае валасы - гэта твая справа. Я паважаю тваё права хадзіць так, як хочацца. Але мой страўнік - гэта мая справа. Я магу вынесці ўсё гэта пасля сняданку, але ніяк не да яго. Снядай, калі ласка, у сваім пакоі». Гэты адказ аказаўся дзейсным. З аднаго боку, прадэманстравана павага да меркавання сына. З іншага - выказана неўхваленне яго паводзінамі. І ў той жа час такое выказванне прымусіла сына задумацца аб выкананні норм прыстойнасці. Калі б бацька рэзка забараніў сыну падобны эпатаж, то невядома, да якіх наступстваў гэта прывяло б. А так - сын валасы не падстрыг, але стаў за імі даглядаць. І дома хадзіць з прычасаным хвосцікам, што не так раздражняла яго бацькоў.

 

Правіла 11. Залічыцеся «хворыя месцы» падлетка і яго самалюбства.

У кожнага чалавека ёсць якія-небудзь недахопы, якія ён імкнецца схаваць. Дакрананні да іх бываюць вельмі балючыя. Асабліва гэта цяжка перажываецца ў малалецтве. Падлетак вельмі ўразлівы, ранімы, чула рэагуе на ўсе звернутыя да яго словы. Навакольны свет увесь час нагадвае яму пра яго хворыя месцы. Калі хлопчык маленькага росту, ніжэй за сваіх аднагодкаў, то яго нязменна будуць дражніць. Вядома гэта балюча. Такія размовы часцей за ўсё ўзнікаюць пры іншых дарослых і тым самым як бы вяртаюць падлетка ў свет дзяцінства, з якім ён спяшаецца развітацца. Яны ж хочуць, каб іх лічылі дарослымі. Паважайце гэтае права свайго дзіцяці. Не стаўце падлетка ў няёмкае, смешнае становішча (з яго пункта гледжання). Гэта можа толькі яго наладзіць негатыўна ў адносінах да вас.

 

Правіла 12. Пазбягайце натацый і пропаведзяў.

Для нашых дзяцей вельмі важна, каб мы шчыра адказвалі на іх настрой і пачуцці. У той жа час, калі дзіця знаходзіцца ў лютасці, збянтэжанасці, разгубленасці - іх пачуцці не павінны перадавацца нам, бацькам. Інакш які з нас памагаты? Мы мусім быць апорай і падтрымкай для сваіх дзяцей. І дапамога можа заключацца ў тым, каб супакоіць падлетка, разабраць сітуацыю, даць некаторую інфармацыю, ці проста пабыць побач. А гэта лепш за ўсё рабіць на спакойную галаву.

 

Правіла 13. Кажаце і высвятляйце ўсё своечасова.

Адно з нашых залатых правілаў - цярпенне. Вядома, яно неабходна пры выхаванні і зносінах з падлеткам. Але не трэба думаць, што цярпенне - гэта ўсёдазволенасць, саджанне сабе на шыю і не выказванне прэтэнзій. Своечасова высветленыя абставіны дапамогуць вам захаваць добрыя адносіны. Бо калі крыўды проста збіраць і замоўчваць пра іх, не казаць аб тым што вас не ўладкоўвае і ятрыць, то рана ці позна «кацёл закіпіць» і тады рушыць услед выбух. Лепш адразу ўсё спакойна растлумачыце і знайдзіце рашэнне па спрэчных пытаннях. А яшчэ задумайцеся: можа быць, у вашых непаразуменнях з дзіцем ён не так ужо вінаваты?

 

Правіла 14. Не пераносьце свае недахопы на дзіця.

Ёсць такая прымаўка: "У чужым воку парушынку бачыць, а ў сваім бярвенні не заўважае". Часта гэта датычыцца і нашага стаўлення да саміх сябе. Свае недахопы імкнемся не заўважаць, затое ў дзецях жадаем выправіць абсалютна ўсё. І тады можна назіраць такую карціну. Маці, у якой уласныя рэчы раскіданыя па ўсім пакоі скардзіцца сяброўцы на неахайны дачка. Ці бацька лае за «бязрукасць» 17-ці гадовага сына, а сам і цвік толкам убіць не ўмее. Канешне, такія рэчы трэба адсочваць. Але гэта паўбяды. Значна горш, калі бацькі пераносяць на дзяцей свае недахопы, якіх у дзіцяці няма і ў памоўцы.

 

Правіла 15. Не прагназуйце няўдачу.

Мы заўсёды хочам, каб нашым дзецям жылося лепш. Стараемся падрыхтаваць іх да дарослага жыцця. Але ці заўсёды робім гэта правільна? Вельмі часта, дзейнічаючы "на балазе" мы неўсвядомлена праграмуем дзіця на няўдачу. Тут працуе наступны прынцып. Справа ў тым, што наша падсвядомасць часта адмаўляецца ўспрымаць часціцу "не". Калі апорнаму стосіку посуду чалавеку пад руку кажуць «Не выпусці!», яго мозг успрымае інфармацыю як «Урон». І шанец, што посуд апынецца на падлозе вельмі вялікі. Таму не варта даваць наказ дзіця, якое сыходзіць на вуліцу словамі: «Не патрап пад машыну». Лепш пераводзіць гэта ў пазітыўнае выказванне: "Будзь уважлівым, пераходзячы дарогу". Але ж "праграмаваць" можна і інакш. Вядома прымаўка: "Кропля камень точыць". Вельмі часта, разважаючы аб дарослым жыцці свайго дзіцяці, мы кажам: "Калі не навучышся ўставаць рана, ты не зможаш уладкавацца на добрую працу", "Не будзеш вучыцца, не паступіш у інстытут" закладваючы тым самым у дзіцяці негатыўныя ўстаноўкі.

 

Правіла 16. Будзьце сябрам, а не сяброўкай.

Некаторыя бацькі, імкнучыся заваяваць размяшчэнне свайго дзіцяці, пачынаюць неўсвядомлена пераймаць яму. Кажуць на падлеткавым слэнгу, часам «прышпільваюцца». Увогуле, імкнуцца стаць "сваім хлопцам". Ім здаецца, што дзіця хутчэй за іх паслухае, калі яны будуць з ім на роўных. Але гэта ня так. Падлеткі не прымуць фамільярнасці ў адносінах з бацькамі. Часцяком яны нават пачынаюць саромеюцца такіх бацькоў. Бо дзеці разумеюць, што паміж бацькамі і імі мусіць быць дыстанцыя. Бацька-сябар - не значыць "свой хлопец", "сяброўка". Ён памагаты, дарадца, апора, абаронца. Ён той, хто разумее і падтрымае. Але ён - дарослы, са сваімі поглядамі на жыццё, са сваім вопытам. Са сваімі каштоўнасцямі і прыярытэтамі. І падлеткі ў бацьках шукаюць менавіта такога сябра. Складаная задача: адначасова быць бацькам, які адказвае за дзіця, клапоціцца аб ім. І быць тым самым дарослым сябрам.

Паважаныя бацькі! Тут прыведзены практычныя парады па ўзаемадзеянні сям'і і школы ў інтарэсах Вашага дзіцяці! Прачытайце іх і старайцеся ім прытрымлівацца, калі гэта магчыма.

Удзел бацькоў у жыцці школы

• Пагаварыце з кожным са школьных настаўнікаў вашага дзіцяці хаця б раз у год.
• Рэгярна пытайце дзіця аб тым, што ён вывучае ў школе. Прапануйце дапамогу ў выкананні хатніх заданняў. напрыклад, дапамажыце напісаць план сачынення, дапамажыце парадай, прапануеце нешта сваё, разам схадзіце ў бібліятэку. Але пісаць за дзіця сачыненне не варта.
• Калі ў школе бацькоўскі збор, абавязкова схадзіце.
• Прымайце ўдзел у рабоце бацькоўскага камітэта. Дапамагайце школе.
• Калі вам нешта ў школе не падабаецца, паразмаўляйце з настаўнікамі, адміністрацыяй. Калі вы яе можаце прапанаваць нічога канструктыўнага для паляпшэння сітуацыі, звернецеся за парадай і за ідэямі да іншых бацькоў.

Добры школьны клімат

• Пытайце дзіця аб праблемах і асцярог, звязаных са школай. Ён б'ецца? Яго крыўдзяць? У калідорах, сталовай, туалетах ён сябе адчувае ў бяспецы?
• Калі ў школе па якіх-небудзь прычынах небяспечна для дзіцяці, неадкладна тэлефануйце ці пішыце непасрэдна дырэктару. Запатрабуйце пісьмовага адказу на вашыя пытанні.
• Чым больш вы бавіце час у школе, тым больш вы ведаеце, што там адбываецца. Азнаёмцеся з правіламі ўнутранага распарадку школы і адсочвайце, ці не парушаюцца правы школьнікаў.

Правілы для бацькоў

• Дамовіцеся паміж сабой, якіх паводзін вы чакаеце ад дзіцяці. Выхоўваючы дзіця, бацькам трэба прытрымлівацца адзіных поглядаў і не супярэчыць адзін аднаму.
• Час ад часу пераглядайце вашыя патрабаванні да дзіцяці.
• Пагаварыце з дзіцем аб вашых патрабаваннях да яго паводзін.
• Спытайце меркаванні дзіцяці аб вашых патрабаваннях да яго паводзін.
• Рэгулярна пераглядайце сямейныя правілы для падлеткаў, яны павінны адпавядаць іх узросту і ўзроўню сталасці.
• Калі вы не ўпэўненыя ў тым, што трэба зрабіць, паразмаўляйце з іншымі бацькамі, з прадстаўнікамі царквы, са школьным псіхолагам ці вопытным настаўнікам.
• Загадзя дамовіцеся аб пакаранні, калі дзіця парушыць сямейныя правілы.
• Выслухайце меркаванне дзіцяці аб пакараннях, калі да дзяцей ставяцца паважліва і сур'ёзна, яны могуць прапанаваць цікавыя ідэі.
• Будзьце сталыя, паўтарайце правілы і заахвочвайце іх выкананні.
• Разглядайце дысцыпліну, як спосаб навучання дзіцяці, а не як формулу пакарання.
• Нельга прад'яўляць дысцыплінарныя патрабаванні да дзіцяці, выяўляючы пры гэтым злосць ці жорсткасць.
• Калі, нягледзячы ні на што, дзіця працягвае парушаць устаноўленыя вамі правілы, спыніце яго караць і высветліце, у чым прычыны такіх паводзін.

 

Запаведзі для бацькоў

⇒ Ніколі не займайцеся выхаваннем у дрэнным настроі.

⇒ Ясна вызначыце, чаго вы хочаце ад дзіцяці, і растлумачце гэта яму, а таксама даведайцеся, што ён думае з гэтай нагоды.

⇒ Падайце самастойнасць. Выхоўвайце, але не кантралюйце кожны крок. Не падмяняйце выхаванне апекай.

⇒ Не падказвайце гатовага рашэння, а паказвайце шляхі да яго і час ад часу разбірайце з дзіцем яго правільныя і ілжывыя крокі да мэты.

⇒ Не прапусціце момант, калі дасягнуты першы поспех.

⇒ Своечасова зрабіце заўвагу, ацаніце ўчынак, а затым зрабіце паўзу - дайце ўсвядоміць пачутае.

⇒ Галоўнае ацэньваць учынак, а не асобу.

⇒ Дакраніцеся да дзіцяці і тым самым дайце зразумець, што спачуваеце яго памылцы, верыце ў яго, нягледзячы на промах.

⇒ Выхаванне павінна быць паэтапным.

⇒ Выхавальнік павінен быць строгім, але добрым!

Уплыў сям'і на эмацыйны стан дзіцяці

Праблемы здароўя і псіхалагічнага стану дзіця хвалююць практычна ўсіх бацькоў. Аднак калі дзіця расце неўраўнаважаным, няўпэўненым у сабе, часта хварэе, дрэнна засвойвае школьную праграму і падоўгу замыкаецца ў сабе, то большасць схільна вінаваціць у гэтым сістэму адукацыі, вуліцу, дрэнную экалогію, спадчыннасць, эканамічную нестабільнасць, няякасныя прадукты, СМІ, кампутар і яшчэ дзясяткі фактараў. З гэтым нельга не пагадзіцца: айчынная адукацыйная сістэма яшчэ далёкая ад дасканаласці, а інфармацыйная агрэсія і інтэрнэт-залежнасць негатыўна ўплываюць на дзіцячы арганізм. Але пры гэтым чамусьці не прымаюцца да ўвагі эмацыйны клімат у сям'і, манера зносін бацькоў паміж сабой і з дзіцем, стаўленне саміх дарослых да навакольнага свету. А між тым, эмацыйны стан дзіцяці фарміруецца, перш за ўсё, у сям'і. Менавіта бацькі могуць і павінны забяспечыць сваім дзецям умовы для фарміравання паўнацэннай асобы - падмурка для яго адаптацыі ў соцыуме.

Псіхаэмацыянальныя праблемы дзіцяці - адлюстраванне бацькоўскіх праблем

Скаргі бацькоў на раздражняльнасць, няўседлівасць, агрэсіўнасць, абыякавасць ці апатычны стан дзіцяці сталі гэтак штодзённымі, што дарослыя перасталі звяртаць увагу на гэтыя сур'ёзныя сімптомы псіхалагічнага нездароўя. Большасць бацькоў не ўсведамляюць пры гэтым, што такая пазіцыя не толькі няправільная, але і шкодная.

Насамрэч паводзіны дзіцяці з'яўляюцца рэакцыяй у адказ на існуючыя праблемы бацькоў і іх люстраным адлюстраваннем.

Праблему "ён мяне не чуе, ён мяне не слухаецца" немагчыма вырашыць размовай на павышаных танах у надзеі, што дзіця, нарэшце, "пачуе" дарослых. Не пачуе. А яго рэакцыя будзе такой жа: ці крык і слёзы, ці дэманстратыўнае ігнараванне бацькоўскіх прэтэнзій. У сувязі з гэтым псіхолагі рэкамендуюць развіваць эмацыйны інтэлект як дзецям, так і бацькам.

Што такое эмацыйны інтэлект

Эмацыйнае здароўе чалавека звязана з паняццем Еmotionalintelligence. Тэрмін "эмацыйны інтэлект" (EI) з'явіўся ў 90-х гадах мінулага стагоддзя. Пад ім маюцца на ўвазе ментальныя здольнасці чалавека правільна тлумачыць уласныя і чужыя эмоцыі для рэалізацыі ўласных мэт. Уменне разумець эмацыйную падаплёку адносін, карэкціраваць свае і рэгуляваць чужыя эмацыйныя паводзіны, выкарыстоўваць эмоцыі для вырашэння канкрэтных задач фарміруе ў дзіцяці лідэрскія якасці. Людзі з развітым эмацыйным інтэлектам маюць больш шанцаў быць паспяховымі ў кар'еры, у партнёрскіх адносінах, быць шчаслівымі ў каханні.

EI дзіцяці знаходзіцца ў стадыі фарміравання, яно яшчэ не развіты. Таму нядзіўна, калі дзіця часта капрызіць, выяўляе беспадстаўную агрэсію ці, наадварот, апатыю. А малыя-дашкольнікі яшчэ не ўмеюць кіраваць сваімі эмацыйнымі паводзінамі, і для выказвання гневу, крыўды, нязгоды або антыпатыі выкарыстоўваюць крык і плач. Маленькі чалавек яшчэ не ведае, што ўменне кіраваць эмоцыямі з'яўляецца самым эфектыўным спосабам дасягнення любой мэты. Не варта пакідаць дзіця сам-насам з праблемамі і чакаць, калі ён коштам горкага вопыту прыйдзе да эмацыйнай кампетэнтнасці. Бацькі не маюць права выракаць дзіця на паразы, расчараванні, страты і стрэсы. Яны павінны расказаць дзіцяці, як спраўляцца з жыццёвымі сітуацыямі, як выбудоўваць адносіны, як кіраваць сваімі эмоцыямі і ўплываць на эмоцыі іншых людзей, як эмацыйна матываваць навакольных на станоўчыя адносіны.

Але як усё гэта данесці да дзіцяці, калі дарослыя самі не ўмеюць кіраваць сваімі эмоцыямі? Калі яны з любой нагоды зрываюцца на крык, чуюць толькі сябе і не зважаюць на настрой сваіх блізкіх? Прычын "эмацыйнай глухаты" бацькоў можа быць шмат: гэта і высокія нагрузкі на працы, і канфлікты з калегамі, і хатнія клопаты, якія, як вядома, ніколі не сканчаюцца. Ды і банальны недахоп грошай, нарэшце, знаёмая шматлікім сем'ям. Усё гэта выклікае стрэс, які назапашваецца, як снежны ком, і альбо выплюхваецца вонкі ў выглядзе выбуху негатыўных эмоцый, альбо пераходзіць у хранічную стомленасць і абыякавасць да блізкіх. Зразумела, што абодва варыянты не дадаюць дзіцяці пазітыву: у асяроддзі змучаных бацькоў, вечна занятых сваімі праблемамі, ён пачуваецца прыкрай перашкодай для дарослых - і ў выніку папросту замыкаецца ў сабе. Паступова ў яго з'яўляюцца комплексы, няўпэўненасць у сваіх сілах, прыніжаная самаацэнка. Зразумела, што з такім "багажом" аб паўнавартасным развіцці асобы казаць не прыходзіцца.

Што ж рабіць?

Адны псіхолагі сцвярджаюць, што павысіць узровень EI немагчыма. Іншыя прытрымліваюцца думкі, што хоць Еmotionalintelligence з'яўляецца адносна ўстойлівай здольнасцю, існуе шэраг методык для развіцця эмацыйнага інтэлекту. Мы схіляемся да другога варыянту, бо ўпэўненыя, што бацькі, якія ўсведамляюць сваю адказнасць за будучыню дзіцяці, абавязкова знойдуць спосаб для іх эмацыйнага развіцця. Але для гэтага варта навучыцца кіраваць уласнымі эмоцыямі - гэта значыць не даваць выплюхвацца негатыву і акцэнтаваць увагу на пазітыўных момантах.

Не даваць выйсця негатыўным эмоцыям на людзях вельмі складана. Гэта патрабуе працяглай працы над сабой, але не варта адчайвацца, а варта пачаць. З сябе.

Вось некалькі псіхалагічных метадаў кантролю эмоцый: яны падыдуць і бацькам, і дзецям:

• уключыць уяўленне. Калі жадаецца стукнуць суразмоўцы, то зрабіце гэта, але толькі ўяўна
• прадставіць сябе пад купалам, парасонам, за сцяной пры непрыемнай размове - гэта створыць пачуццё абароненасці
• маляванне. Маляваць што заўгодна, абы выплюхнуць негатыў -стане лягчэй
• навучыцца распазнаваць, што выклікала бурныя эмоцыі. Напрыклад, увечары вы палаялі дзіця, але негатыў выклікалі не столькі яго паводзіны, колькі зламаны да гэтага фен. У наступны раз паспрабуйце прадбачыць і прадухіліць такія свае паводзіны.

Тут усё проста і адначасова складана: спачатку бывае цяжка і нязвыкла кантраляваць свой эмацыйны стан, але вельмі хутка вы ўбачыце, што ў выніку вашых намаганняў пацяплее псіхалагічны клімат у вашай хаце. І тады кожны наступны крок у гэтым кірунку будзе давацца вам нашмат лягчэй і прасцей, бо ён абавязкова будзе ўзнагароджаны дзіцячай усмешкай, каханнем і даверам.

Чаму ў выхаванні важны пазітыўныя эмоцыі?

Калі дзіця ў добрым настроі садзіцца за ўрокі, у яго хутчэй адбываецца працэс запамінання і з'яўляецца імкненне да новых ведаў, што станоўча ўплывае на яго інтэлектуальнае развіццё.

Адносіны, пабудаваныя на пазітыве, мацнейшыя і даверныя. Асабліва гэта датычыцца зносін бацькоў паміж сабой, бо яны ствараюць у сям'і здаровы мікраклімат і становяцца для дзіцяці мадэллю паводзін у яго будучым сямейным жыцці.

Адсутнасць стрэсаў, здаровае асяроддзе і дадатная атмасфера ў сям'і дабратворна ўплываюць на псіхіку дзіцяці і яго эмацыйны стан. На пазітыўных эмоцыях у яго фарміруецца правільная самаацэнка, упэўненасць у сабе, пазітыўнае стаўленне да свету - усё тое, што спрыяе гарманічнаму развіццю асобы.

Эмацыйнае здароўе - аснова аптымізму

Букет праблем дарослага чалавека: дэфіцыт часу, сямейная бязладзіца, канфлікты на працы, канкурэнцыя, пытанні недахопу грошай, адносіны са сваякамі - не можа быць прычынай эмацыйнай «глухасці» бацькоў у адносінах да ўласнага дзіцяці. Бацькам важна ведаць і памятаць, наколькі псіхічнае здароўе дзіцяці залежыць ад ладу жыцця, паводзін і маральных якасцей саміх дарослых. Эмацыйнае раз'яднанне паміж пакаленнямі спараджае праблему псіхічнага інфантылізму ўступае ў дарослае жыццё маладога чалавека і эмацыйную чэрствасць дзяцей да пажылых бацькоў у будучыні.

Фізічны стан дзіцячага арганізма разам з псіхічным здароўем утвараюць тую аснову, якая забяспечвае сацыяльную адаптацыю дзіцяці ў грамадстве. Толькі эмацыйна здаровае дзіця можа знаходзіцца ў раўнавазе і кантраляваць свае паводзіны, здольнае ацэньваць сітуацыі і прымаць правільныя рашэнні. А фізічна і эмацыйна здаровы дарослы, якім вельмі хутка стане ваша маляня, здольны гарманізаваць прастору вакол сябе, камфортна суіснаваць з навакольным светам і пазітыўна ўспрымаць жыццё.

Паважаныя бацькі, абдымайце і часцей цалуйце сваіх дзяцей! Кажаце ім пра сваё каханне і вашыя пачуцці будуць узаемныя!

Кансультацыя для бацькоў «Уплыў унутрысямейных адносін на эмацыйнае дабрабыт дзіцяці» Многія бацькі звяртаюцца са скаргамі на тое, што іх дзеці празмерна ўзбудлівыя, агрэсіўныя, ці наадварот, затарможаныя, плаксівыя, вельмі нясмелыя. Як адзначаюць спецыялісты, дзеці з праблемамі ў эмацыйным развіцці няўважлівыя, часта адцягваюцца. Акрамя таго, у іх, як правіла, узнікаюць цяжкасці ў зносінах з дарослымі і аднагодкамі. Не ўнікаючы ў прычыны такіх паводзін, дарослыя спрабуюць лаяць, караць дзіця, тым самым яшчэ больш пагаршаюць яго неўраўнаважаны стан. Каб знайсці правільны падыход да такіх дзяцей, неабходна вылучыць асноўныя прычыны эмацыйнага «няшчасця»: Неспрыяльная сямейная абстаноўка дома. У дзяцей з эмацыйнымі парушэннямі практычна заўсёды дэфармаваная самаацэнка (заніжаная, завышаная, ці супярэчлівая) і чаканая ацэнка з боку блізкіх дарослых. Для такіх дзяцей характэрны падвышаны ўзровень трывожнасці. Сям'я для ўсіх яе чальцоў з'яўляецца «маленькай крэпасцю», за сценамі якой мы імкнемся схавацца ад усіх праблем і адпачыць душой. Гэтага жадаюць і дарослыя і дзеці. Прынята лічыць, што бацькі любяць сваіх дзяцей і клапоцяцца аб тым, каб яны выраслі добрымі шчаслівымі людзьмі. Але ці так гэта на самой справе? Калі ў сям'і пастаянныя канфлікты, адносіны паміж бацькамі эмацыйна халодныя, то дзіця, не разумеючы сутнасці рознагалоссяў дарослых, адчувае дыскамфорт, напружанне. Часам дзіця становіцца злучным звяном паміж мамай і татам. Адчуваючы, што адносіны паміж бацькамі наладжваюцца з нагоды яго праблем (хвароба, дрэнныя паводзіны), дзіця пачынае правакаваць падобныя сітуацыі. Пры гэтым ён адчувае павышаную адказнасць за аб'яднанне бацькоў, а гэта ноша вельмі цяжкая для яго. Яшчэ горш, калі дзіця становіцца ў сям'і громаадводам. Незадаволенасць бацькоў адзін адным, жыццёвыя праблемы - выліваюцца на дзіця. Ён слабы, залежым, і не можа даць адпор. Аднак не толькі дарослыя, але і дзеці, займаючы пэўную пазіцыю, фарміруюць унутрысямейныя адносіны. Гэта не заўсёды ўсведамляецца дзіцем, але вызначае яго эмацыйны стан, паводзіны, а галоўнае - уяўляе сабой падмурак будучых адносін з людзьмі. Спецыялісты выдзеляць 5 жыццёвых пазіцый дашкольніка ў адносінах да бацькоў, сабе і навакольнага свету: «Я каханы, я патрэбен і таксама кахаю і паважаю вас» Такая пазіцыя фарміруецца ў сям'і, дзе дзіця адчувае каханне і клопат, дзе нават самае маленькае мае права на ўласнае меркаванне, права выбару. У такіх дзяцей дастаткова высокая самаацэнка, давер да навакольнага свету, развіта ўменне мець зносіны з дарослымі і аднагодкамі, развіты цікавасць да пазнання. 2. "Я любім, я - цэнтр сусвету, усе павінны мне пакланяцца" Такая ўстаноўка ўзнікае ў сем'ях, дзе развіты культ дзіцяці. Самаацэнка тут завышана настолькі, што паводзіны такіх дзяцей не ўкладваюцца ў агульнапрынятыя нормы: яны не лічацца з навакольнымі, дзейнічаюць насуперак іх жаданням і патрабаванням. У выніку гэтага часта ўзнікаюць цяжкасці ў зносінах з аднагодкамі. Гэтыя дзеці баяцца самастойнасці, адказнасці, абвыкшы да таго, што за іх усё робяць блізкія. Пазнавальныя інтарэсы абмяжоўваюцца толькі тым, што ім падабаецца. Усё гэта можа прывесці да фармавання самотнага, узлаванага чалавека. 3. «Я нялюбы, але вельмі маю патрэбу ў каханні і клопату» Такая пазіцыя ўзнікае ў сем'ях, дзе дзеці адчуваюць недахоп бацькоўскага цяпла і клопату. Дзеці становяцца замкнёнымі, плаксівымі, трывожнымі, у іх узнікае пачуццё непатрэбнасці, пакінутасці. Прыніжаная самаацэнка, павешаны стан трывожнасці, няўпэўненасць у сабе характарызуе такіх дзяцей. У выніку можа сфармавацца "комплекс непаўнавартаснасці", няўменне дасягнуць поспеху. 4. «Я нікому не патрэбен і таксама не маю патрэбу ў вас» Дзіця цалкам губляе веру ў тое, што нехта можа яго любіць, і становіцца абыякавым. Гэтыя дзеці страцілі надзею на каханне бацькоў. Іх жыццёвы досвед падахвочвае іх як мага хутчэй пазбавіцца ад увагі дарослых – пакаранняў, павучанняў, зневажэнняў. Гэтыя дзеці негаваркія, замкнёныя. Самаацэнка іх няўстойлівая, трывожнасць падвышана. Ад навакольных ён чакае абыякавасці. 5. «Я нялюбы, пакрыўджаны і адпомшчу вам за гэта» Гэта ўстаноўка ўзнікае ў сем'ях, дзе бацькі эмацыйна халодныя, аўтарытарныя, якія пастаянна незадаволеныя дзіцем. Але ў гэтым выпадку дзіця лічыць кепскім не сябе, а бацькоў. Ён паводзіць сябе ў сям'і агрэсіўна, спецыяльна раздражняючы бацькоў, "памяншаючы" значнасць сям'і, ён, такім чынам, псіхалагічна абараняецца, пазбаўляецца ад перажыванняў. Вядома, у душы гэтыя дзеці па-ранейшаму прывязаныя да мамы і таты, а дрэнныя паводзіны толькі нагода прыцягнуць іх увагу да сябе. У такіх дзяцей падвышаная трывожнасць, чаканая з боку бацькоў нізкая ацэнка, выяўленая агрэсіўная пазіцыя да навакольнага свету.

Інтраверты і экстраверты: хто яны?

Як праявіць любоў да дзіцяці?

Дзіцячая бяспека

Дзіцячая агрэсія

Бацькоўскі ўніверсітэт «Здаровая сям'я – здаровае дзіця» 

Нашу гутарку хацелася б пачаць з адной вельмі вядомай "Легенды аб чалавеку":

«Даўным-даўно, на гары Алімп жылі багі. Стала ім сумна, і задумалі яны стварыць чалавека і засяліць планету Зямля. Пачалі вырашаць, якім павінен быць жыхар Зямлі.
Адзін з багоў прапанаваў: "Чалавек павінен быць моцным".
Іншы дадаў: "Чалавек павінен быць разумным".
Трэці сказаў: "Чалавек павінен быць здаровым". Але тут нехта з багоў абурыўся: «Калі ўсё гэта будзе ў чалавека, ён будзе як мы».
Тады вырашылі яны схаваць галоўнае, чым хацелі ўзнагародзіць чалавека, - яго здароўе. Ды вось толькі куды схаваць? Адны прапаноўвалі глыбока ў сіняе мора, іншыя - за высокія горы. А хтосьці з багоў прыдумаў: "Здароўе трэба схаваць у самога чалавека".
Так і жыве з даўніх часоў чалавек, спрабуючы знайсці сваё здароўе. Ды вось не кожнаму дадзена зберагчы бясцэнны дар багоў».

- Быць здаровым - натуральнае жаданне кожнага чалавека. Асабліва важна, для кожнай маці, здароўе яе дзіцяці. А што такое здароўе?

"Здароўе - гэта поўны фізічны, псіхічны і сацыяльны дабрабыт, а не толькі адсутнасць хвароб і фізічных дэфектаў". Аб тым, як яго берагчы і захаваць мы і пагаворым сёння.

Давайце высветлім, што неабходна нашым дзецям, каб быць здаровым? Прапаную вам працягнуць фразу:

— Маё дзіця будзе здаровае, калі…

- Такім чынам, падвядзем вынік, нашы дзеці будуць здаровыя, калі будуць весці здаровы лад жыцця!

Бліц-апытанне:

-Што значыць здаровы чалавек?

-Што такое "здаровы лад жыцця"?

-Якія шкодныя звычкі дрэнна ўплываюць на здароўе?

-Якія станоўчыя звычкі неабходна выхоўваць у дзяцей, каб яны былі здаровыя?

-Калі трэба пачынаць прывіваць навыкі здаровага ладу жыцця дзецям?

- Як Вы ўмацоўваеце і захоўваеце здароўе дзяцей?

Падумайце, якія Вы ведаеце асноўныя кампаненты здаровага ладу жыцця?

Да асноўных кампанентаў здаровага ладу жыцця мы адносім:

- рацыянальны рэжым;

-сістэматычныя фізкультурныя заняткі;

-выкарыстанне эфектыўнай сістэмы гартавання;

-правільнае харчаванне;

-спрыяльная псіхалагічная абстаноўка ў сям'і»

Што такое рацыянальны рэжым? Ці садзейнічаеце Вы выкананню рэжыму ў жыцці сваёй сям'і, асабліва ў жыцці дзіцяці?

Правільна арганізаваны рэжым дня спрыяе павышэнню ахоўных сіл дзіцяці, яго працаздольнасці. Дысцыплінуе дзяцей, спрыяе фармаванню шматлікіх карысных навыкаў (гігіена, зарадка), прывучае да вызначанага рытму. Сон займае важнае месца ў рэжыме дня. Ён з'яўляецца галоўным сродкам для аднаўлення працаздольнасці.

Для добрага сну трэба выконваць пэўныя правілы:

- Перад сном не наядацца.

- Спаць трэба ў добра праветраным памяшканні пры тэмпературы паветра 16-18 градусаў.

- Спаць трэба, як мага больш распранутым.

- Добрая фізічная нагрузка на працягу дня спрыяе моцнаму сну.

- Вельмі выдатна праводзіць рытуал адыходу да сну (купанне, казка на ноч, пацалунак з пажаданнем дабранач).

- Час перад сном самае мірнае. Ніякіх сварак і прэтэнзій.

Прааналізуйце сітуацыю.

Сярод маладых бацькоў існуе меркаванне, што дзяцей трэба выхоўваць па-спартанску: не занадта клапаціцца пра начную цішыню, і дзіця спіць пры ўключаным радыё ці тэлевізары; не турбуецца, што дзіця доўга глядзіць тэлевізар, не прапускаючы ніводнай перадачы; нароўні са дарослымі ездзіць па горадзе, ходзіць па крамах.

Падумайце, чым можа абярнуцца для дзіцяці такое выхаванне? Чаму?

Якую ролю ў аздараўленні дзяцей адыгрываюць прагулкі на свежым паветры?

Сумесныя велапрагулкі, каток, паход у парк, пянькі, канаўкі, дрэвы, ручаі, бярвенкі, прыродны матэрыял (гузы, жалуды, камяні, палкі) – усё гэта стымулюе рухальную актыўнасць дзяцей. Падчас прагулак удасканальваюцца навыкі хады па перасечанай мясцовасці.

Загартоўванне - самы просты і дзейсны спосаб умацавання ахоўных сіл арганізма. Звычайна пад гартаваннем разумеюць уздзеянне холадам. Але і цеплавыя ўздзеянні аказваюць аздараўленчы эфект. Сумесныя паходы ў лазню, акрамя аздараўленчага ўздзеяння дае шмат станоўчых эмоцый. Самае галоўнае - перапад тэмператур. Арганізм чалавека набывае непаражальнасць да вагання тэмпературы навакольнага асяроддзя. Адрозніваюць гартаванне паветрам, сонцам, вадой. Максімальны эфект загартоўвання прыносіць, калі яно спалучаецца з фізічнымі нагрузкамі, паўнавартасным сном і рацыянальным харчаваннем. Праводзіць гартуючыя працэдуры трэба толькі са станоўчым эмацыйным настроем. Выконваць прынцыпы паслядоўнасці, бесперапыннасці, паступовасці. Пазбягаць крайнасцяў. Пераахаладжэнне недапушчальна!

Прааналізуйце сітуацыю.

праглядае, яна пачынае кашляць. Зімой усе дзеці катаюцца з горкі, лепяць са снегу. Румянец ва ўсю шчаку! А мая сядзіць дома бледная, з насмаркам. Чаму адны дзеці не баяцца прастуды, а іншыя раз-пораз хварэюць? Мусіць, дадзена прыродай? Усё раяць - трэба гартаваць дзіця. А нам не да загартоўвання! Хай здаровых гартуюць!

Ці правы мама? Ці можна ўмацаваць здароўе дзіцяці? Ці гартуеце Вы сваё дзіця?

Што ўключае ў сябе паўнавартаснае харчаванне? Ці прытрымліваецеся Вы рацыянальнага харчавання?

Выступленне медсястры

Паведамленне на тэму: «Правільнае харчаванне - залог здароўя»

З ранняга дзяцінства неабходна забяспечыць паўнацэннае і правільна арганізаванае харчаванне дзіцяці, якое з'яўляецца залогам яго здароўя. З усіх фактараў навакольнага асяроддзя, якія аказваюць уплыў на развіццё дзіцяці як фізічнае, так і нервова-псіхічнае, харчаванне займае вядучае месца.

Усякае парушэнне харчавання як колькаснае, так і якаснае (а некаторыя з вас лічаць, што дзіцяці можна даць толькі бутэрброд, чыпсы і т. п.), адмоўна ўплывае на здароўе дзяцей, асабліва ў перыяд інтэнсіўнага росту. Арганізм дзіцяці ўвесь час расходуе шмат энергіі, а яна яму неабходна для дзейнасці ўнутраных органаў, падтрыманні сталай тэмпературы цела.

Асабліва вялікае значэнне маюць вавёркі, як жывёлы (малако, мяса, рыба, яйкі), так і раслінныя (рыс, бульба, грэчка, гарох, фасолю, свежая капуста). Лепшай засваяльнасці бялкоў спрыяюць гародніну. Старайцеся мясныя і рыбныя стравы даваць дзіцяці з гарнірам з гародніны. Пры недахопе бялкоў у ежы ўзнікаюць млявасць, слабасць, пахуданне, адсталасць у росце, зніжэнне імунітэту. Пры лішку - парушэнне абмену рэчываў, зніжэнне апетыту.

Ежа павінна змяшчаць і тлушчы, якія таксама ўваходзяць у склад органаў і тканін. Без тлушчавай праслойкі парушаецца аддача цяпла арганізма, змяншаецца імунітэт, ды і смакавыя якасці ежы без тлушчаў пакідаюць жадаць лепшага.

Сметанковае масла, малако, вяршкі, яйкі добра засвойваюцца арганізмам, да таго ж утрымоўваюць вітаміны А і Д, так неабходныя дзіцячаму арганізму, раслінныя тлушчы (сланечнікавы алей, аліўкавы і інш.) не ўтрымоўваюць вітамінаў, але ў іх склад уваходзяць ненасычаныя тлушчамі кіслоты, таксама неабходныя арганізму.

Галоўная ж крыніца энергіі ў арганізме - вугляводы, якія ўтрымліваюцца ў раслінных прадуктах у выглядзе крухмалу, - у такіх гародніне, як бульба, а таксама ў крупах, хлебе, цыбулі або ў выглядзе цукру, якога дастаткова ў садавіне і ягадах. Які расце арганізму дзіцяці патрэбна і абалоніна, якая складае абалонкі гародніны і травы, для звычайнай працы кішачніка ў рацыёне сілкавання дзіцяці павінна быць больш гародніны: морквы, буракі, капусты (як свежай, так і квашанай), кабачкоў, гарбузы, агуркоў. Давайце дзіцяці бахчавыя культуры, слівы, яблыкі і памятайце, што гародніна і садавіна павінны складаць не менш за 50–60 % штодзённага рацыёну і ўжывацца ў любым выглядзе.

Кожны дзень абавязкова давайце дзецям і самі ўжывайце кісламалочныя прадукты: кефір, ражанку, варэнец раніцай нашча і на ноч. Зважайце, каб яны былі аднадзённымі ці двухдзённымі. А мяса лепш ужываць адварное з отрубным хлебам учорашняй выпечкі. Прадукты, якія змяшчаюць калій, утрымліваюцца ў чарнасліве, разынках, куразе і печанай бульбе.

Інтэрвалы паміж прыёмамі ежы павінны для здаровага дзіцяці складаць каля 4 гадзін. Перад ежай карысныя агароднінныя закускі ў выглядзе салат, вінегрэту, а вось вострыя закускі, якія змяшчаюць шмат перцу, гарчыцы, хрэна, для дзяцей непажаданыя. Дзіця павінна есці не спяшаючыся, добра перажоўваць ежу.

Для сняданку і вячэры дастаткова па 15-20 хвілін, для абеду - 20-25 хвілін, а для падвячорак - 5-6 хвілін.

Я прывяду вам прыклад наступнага рэжыму харчавання, рэкамендаванага педыятрам

7.00 Сняданак:

Першая страва - каша, яйкі, тварог, гародніна, бульба;

Другая страва - кава, малако, какава, гарбата з малаком

13.00- 14.00 Абед:

Першае - суп мясны, агароднінны або малочны;

Другое - мяса, рыба, гарнір з гародніны або крупы;

Дэсерт - садавіна, ягады, кісель, узвар

Падвячорак:

Кефір, сыраватка, малако, сок, гарбата з малаком,

Булачка, печыва, абаранак, садавіна, ягады

19.30 - 20.00 Вячэра

Першая страва - кашы, запяканкі, тварожныя і яечныя стравы, катлеты агароднінныя або крупяныя;

Другая страва - кефір, малако, сок, чай.

Вельмі важна, каб дзеці навучаліся правілам паводзін за сталом, выконвалі гігіенічныя навыкі, былі акуратнымі. Культура прыёму ежы прывіваецца з дзяцінства. А далей, як гаворыцца, "што пасееш, тое і пажнеш".

Здаровы лад жыцця - гэта спосаб жыццядзейнасці, накіраваны на захаванне і ўмацаванне здароўя. Выхаваць дзіця здаровым - гэта значыць, з самага ранняга дзяцінства навучыць яго весці здаровы лад жыцця. Здаровы лад жыцця - гэта сістэма разумных паводзін чалавека на падмурку маральна-рэлігійных і нацыянальных традыцый, якая забяспечвае чалавеку фізічны, душэўны, духоўны і сацыяльны дабрабыт у рэальным навакольным асяроддзі і актыўнае даўгалецце. Каб дапамагчы свайму здароўю і здароўю Вашых дзяцей, кожны можа зрабіць наступнае:

- выхоўваць з ранняга дзяцінства здаровыя звычкі і навыкі;

- выконваць простыя правілы гігіены;

- адмовіцца ад шкодных звычак;

- падвышаць ахоўныя сілы арганізма (загартаванне, прагулкі на прыродзе, прыём вітамінаў);

- ёсць ежу, карысную для здароўя, харчавацца умерана, збалансавана, рэгулярна і своечасова;

– весці актыўны лад жыцця (ранішняя гімнастыка, спорт, секцыі, турызм);
- стварыць спрыяльны псіхаэмацыйны клімат у сям'і;

- старацца быць добрым і рабіць добрыя справы.

Калі толькі бацькі вядуць здаровы лад жыцця, яны могуць фармаваць у сваіх дзяцей навыкі здаровага ладу жыцця.

Скончыць нашу гутарку хацелася ы прыпавесцю:

«У адной хаце жыў мужчына. Разам з ім жылі яго жонка, састарэлая хворая маці і яго дачка - дарослая дзяўчына. Аднойчы позна ўвечары, калі ўсе ўжо спалі, у дзверы нехта пастукаў. Гаспадар устаў і адчыніў дзверы. На парозе дома стаялі трое.
«Як вас клічуць?» - спытаў гаспадар.
Яму адказалі: «Нас клічуць здароўе, багацце і каханне. Пусці нас да сябе ў дом».

Мужчына задумаўся: «Вы ведаеце, - сказаў ён, - у нас у хаце толькі адно вольнае месца, а вас трое. Я пайду, параюся з дамачадцамі, каго з вас мы зможам прыняць у нашым доме».
Хворая маці прапанавала ўпусціць здароўе, юная дачка захацела ўпусціць каханне, а жонка настойвала на тым, каб у хату ўвайшло багацце. Жанчыны вельмі доўга спрачаліся паміж сабой. Калі мужчына адчыніў дзверы, за парогам ужо нікога не было».
Няхай у вашым доме паселяцца: здароўе, багацце і каханне!
Памятайце: здароўе дзіцяці ў нашых руках!

Бацькоўскі ўніверсітэт « Псіхалагічныя і фізіялагічныя асаблівасці трэцякласнікаў »

                             «Вера, надзея, каханне, бескарыслівасць, рызыка і цярпенне! Цярпенне!

                                 Выхаванне - гэта цярпенне.

                                 Разумець, прымаць, трываць...

            Дзе не хапае цярпення трэба было б паспрабаваць зразумець,

                          Дзе не разумею - паспрабаваць вытрываць, і заўсёды я прымаю дзіця,

                              Заўсёды кахаю.»

Сымон Салавейчык

Хто ж такія трэцякласнікі? Якімі асаблівасцямі адрозніваюцца?

Узроставыя асаблівасці дзяцей 9 - 10 гадоў

Фізічныя

1. Дзіця гэтага ўзросту вельмі актыўны. Любіць прыгоды, фізічныя практыкаванні, гульні.
2. Можа грэбаваць сваім вонкавым выглядам.

Прапануем:
1. Выкарыстоўваць прагулкі, паездкі, экскурсіі.
2. Навучаць дзіця асабістай гігіене, догляду свайго адзення, пакоя, прывучаць да пунктуальнасці.

Інтэлектуальныя

1. Падабаецца даследаваць усё, што незнаёма.
2. Разумее законы паслядоўнасці і наступствы. Мае добрае гістарычнае і храналагічнае пачуццё часу, прасторы, адлегласці.
3. Добра думае і яго разуменне абстрактнага расце.
4. Падабаецца рабіць калекцыі. Збірае ўсё, што заўгодна. Для яго галоўнае не якасць, а колькасць.
5. "Залаты ўзрост памяці"

Прапануем:
1. Навучанне праз даследаванне. Задавайце свае "чаму?"
2. Ісці далей павярхоўных фактаў, выкладаць свае гісторыі з падзеямі і імёнамі, складаць, тварыць, прыдумляць
3. Паставіць пытанні, адказы на якія дзіця зможа знайсці самастойна. Указаць, дзе можна знайсці інфармацыю: у кнізе, у Інтэрнэце, па тэлевізары, спытаць у старэйшых і г.д.
4. Прапанаваць рабіць калекцыі.
5. Навучыць дзіця ведаць і любіць кнігі.

Эмацыйныя

1. Рэзка выказвае свае пачуцці. Спачатку гаворыць, а потым думае.
2. Вольна выказвае свае эмоцыі. Эмацыйна хутка ўключаецца ў спрэчкі.
3. Пачынае развівацца пачуццё гумару. Жадае расказваць смешныя гісторыі.
4. Утоеныя страхі. Яму хацелася б выглядаць бясстрашным.

Прапануем:
1. Вучыць самакантролю: калі быць сур'ёзным і спакойным, а калі быць вясёлым.
2. Вучыць цярпімасці і самакантролю. Разглядаць усе факты да прыняцця рашэння. Вучыць паважаць правы і пачуцці іншых людзей.
3. Навучыць смяяцца над сабой. Не прамаўляць тых жартаў, якія будуць абражаць іншых людзей.
4. Вучыць свабодзе ад страху. Разам вырашаць пэўныя праблемы.

Сацыяльныя

Дзіця пачынае быць самастойным. Прыстасоўваецца да грамадства па-за сямейным кругам. Шукае групу аднагодкаў таго ж полу, т.я. для дзяўчынак хлопчыкі "занадта шумныя і буйныя", а для хлопчыкаў дзяўчынкі "занадта дурныя".

Прапануем:
Вучыць прыязнасці. Заахвочваць дзіця не займаць пазіцыі "я святы для цябе", не ізаляваць сябе ад аднагодкаў. Дапамагаць суперажываць іншым людзям.

Духоўныя

1. Дзіця шукае герояў, выбіраючы тых людзей, якіх ён бачыць, пра якіх чытае, захапляецца тымі, хто робіць тое, што ён хацеў бы зрабіць. Жада спадабацца выбраным ім аўтарытэтам.
2. Падабаюцца захапляльныя апавяданні.

Прапануем:
Абранне станоўчых герояў з літаратуры. Пазнаёміць з героямі цяперашняга часу.

Трэці клас з'яўляецца пераломным у жыцці малодшага школьніка. Менавіта з трэцяга года навучання дзеці пачынаюць сапраўды свядома ставіцца да вучэння, праяўляць актыўную цікавасць да пазнання і ў гэты перыяд пачынаюць аналізаваць свае ўчынкі і ўчынкі іншых людзей, бацькоў, настаўнікаў, спрабуюць атрымаць больш "свабоды".

Рабяты вучацца ацэньваць чыннікі сваіх дасягненняў і няўдач, выбіраць спосабы прадухілення апошніх, гэта значыць развіваць пазнавальную рэфлексію.

У гэты перыяд у некаторых дзяцей адбываецца зніжэнне самаацэнкі, ён думае "Я дрэнны, таму што не так пішу ці чытаю". Ён перастае верыць у свае магчымасці. У найболей складаным варыянце, ён не імкнецца быць паспяховым, пачынае ленавацца, думаючы пра сябе так: «Я не магу быць добрым, таму і няма чаго імкнуцца». У некаторых дзяцей замацоўваюцца сацыяльныя страхі: зрабіць нешта не так, дапусціць памылку. Гэта прыводзіць да зніжэння якасці кантрольных работ, цяжкасцей у выкананні творчых заданняў.

Паміж другім і трэцім класамі адбываецца скачок у разумовым развіцці навучэнцаў. Менавіта на гэтым этапе навучання адбываецца актыўнае засваенне і фармаванне разумовых аперацый, больш інтэнсіўна развіваецца вербальнае мысленне, г.зн. мысленне, якое аперуе паняццямі. Новыя магчымасці мыслення становяцца падставай для далейшага развіцця іншых пазнавальных працэсаў: успрыманні, увагі, памяці. Аднак іх канцэнтрацыя можа змяншацца да канца дня, тыдня, вучэбнай чвэрці, пасля працяглых захворванняў.

Працягвае актыўна развівацца воля дзіцяці. Ён спрабуе стрымліваць свае непасрэдныя імпульсы, улічваць жаданні іншых людзей. Вучыцца пераадольваць цяжкасці, не пасаваць перад імі. Дзіця становіцца больш крытычным у адносінах да дарослых, можа сфармуляваць, што яму падабаецца, а што не даспадобы. З'яўляецца здольнасць добра дыферэнцаваць асобасныя якасці аднагодкаў. Дзіця можа абгрунтаваць прычыны выбару сябра ці нежаданне сябраваць. У некаторых дзяцей назіраецца моцнае імкненне да лідэрства, вострае перажыванне пры немагчымасці яго рэалізаваць. Інтэнсіўна развіваецца здольнасць да супрацоўніцтва ў гульнях і вучобе. Дзеці вучацца дамаўляцца, саступаць адзін аднаму, размяркоўваць заданні без дапамогі дарослых. У гэты перыяд супрацоўніцтва можа назірацца тэндэнцыя да ўтварэння груповак, некаторай варожасці паміж іх лідэрамі. Дзіця добра ўсведамляе сваю ролю ў сям'і, ацэньвае адносіны паміж бацькамі. Глыбока пакутуе, калі яны яго не задавальняюць. З'яўляецца жаданне большсвабоды. Залішне моцная апека прыгнятае. Пачынаюць усведамляцца каштоўнасныя ўяўленні аб жыцці.

Няма для каго не сакрэт, чым больш мы маем зносіны з дзіцем, чым больш прамаўляем сітуацыі, у якія ён пападае кожны дзень, тым больш мы дапамагаем яму не здзяйсняць дрэнных учынкаў, пераадольваць спакусу дрэннага ўчынку. У гэты перыяд дзіцяці галоўны памочнік і дарадца - сям'я, яго родныя і блізкія людзі. 

Развіццё ўвагі

Добра развітыя ўласцівасці ўвагі і яго арганізаванасць з'яўляюцца фактарамі, якія непасрэдна вызначаюць паспяховасць навучання ў малодшым школьным узросце. Як правіла, добра паспяваючыя навучэнцы маюць лепшыя паказчыкі развіцця ўвагі. Адмысловыя даследаванні паказваюць, што розныя ўласцівасці ўвагі ўносяць неаднолькавы "ўклад" у паспяховасць навучання па розных школьных прадметах. Так, пры авалоданні матэматыкай вядучая роля належыць аб'ёму ўвагі, паспяховасць засваення рускай мовы звязана з размеркаваннем увагі, а навучанне чытанню - з устойлівасцю ўвагі. Такім чынам, развіваючы розныяўласцівасці ўвагі, можна павысіць паспяховасць школьнікаў па розных школьных прадметах. Складанасць, аднак, складаецца ў тым, што розныя ўласцівасці ўвагі паддаюцца развіццю ў неаднолькавай ступені. Найменш схільны ўплыву аб'ём увагі (але нават ён рэзка - у 2, 1 разы - павялічваецца на працягу малодшага школьнага ўзросту). У той жа час такія ўласцівасці ўвагі, як размеркаванне, пераключэнне і ўстойлівасць, можна і трэба ў дзіцяці трэніраваць.

Гульні і практыкаванні на развіццё ўвагі:

1. Практыкаванне "Сачы за сваёй прамовай".

У дваццатыя гады мінулага стагоддзі была вельмі папулярная такая гульня на ўвагу. Вядучы кажа: «Пані купіла прыбіральню. У туалеце 100 рублёў, што хочаце, тое купіце, «так» і «не» не кажыце, чорнае і белае не купляць». І пачынае задаваць падступныя пытанні, спрабуючы «вырваць» у які адказвае забароненыя словы.

- Вы хочаце купіць чорную сукенку?
- Я хачу купіць зялёную сукенку.
- А хіба зялёнае вам да твару?
- Мне проста падабаецца зялёны аксаміт.

- Гэта будзе бальная сукенка?
- Бальнае.
- Ваша зялёная сукенка павінна быць доўгай?
- Так(!).
Пройгрыш. Трэба было, напрыклад, сказаць "Зразумела".

Гэта гульня, з аднаго боку, на выпрацоўку ўмення задаваць псіхалагічна складаныя, «градам якія сыплюцца» пытанні, адцягваючы тым самым увага які адказвае на абдумванне складанага адказу ад не выкарыстанні забароненых слоў, а з іншага боку, на развіццё ўвагі ў які адказвае на пытанні.

Можна проста дамовіцца, якія словы ці часціны мовы нельга гаварыць і пасля гэтага задаваць самыя розныя пытанні. Пытанняў павінна быць шмат. Гэта шчырая праверка ўвагі.

Напрыклад, такія:
Вы сёння снедалі? Ваша прычоска вам падабаецца?
Вы сёння не спазніліся на заняткі? Вы ляўшун? Кіно вы любіце?
Якія кветкі вам падабаюцца, а якія не падабаюцца? Чаму?

2. Гульня "Што змянілася?".

Гульня праводзіцца так. Дробныя прадметы (гусціка, аловак, блакнот, запалка і т. п. у колькасці 10-15 штук) раскладваюць на стале і накрываюць газетай. Хто першы жадае праверыць сваю назіральнасць, калі ласка, просім да стала! Яму прапануюць на працягу 30 секунд (лічаць да 30) азнаёміцца з размяшчэннем прадметаў; потым ён павінен павярнуцца спіной да стала, а ў гэты час тры ці чатыры прадметы перакладаюць на іншыя месцы. Зноў 30 секунд даецца на агляд прадметаў, пасля чаго зноў накрываюць іх газетным лістом. Цяпер спытаем гуляючага: што змянілася ў размяшчэнні прадметаў, якія з іх былі перакладзены?

Не думайце, што адказаць на гэтае пытанне заўсёды будзе лёгка! Адказы ацэньваюцца ў акулярах. За кожны правільна ўказаны прадмет гуляючаму залічваецца ў выйгрыш 1 ачко, але затое і за кожную памылку 1 ачко здымаецца з ліку выйграных. Памылкай лічыцца, калі названы прадмет, які не перакладаўся на іншае месца.

3. Практыкаванне "Лічбавая табліца".

Пакажыце дзіцяці табліцу з наборам лічбаў ад 1 да 25, якія размяшчаюцца ў адвольным парадку. Скажыце яму: "Пастарайся як мага хутчэй знаходзіць, паказваць і называць услых лічбы ад 1 да 25".

Яшчэ адзін варыянт гэтай гульні: прыгатуйце табліцу з 25 клеткамі, на якой у выпадковым парадку напісаны лічбы ад 1 да 35, з іх 10 лічбаў прапушчаны. Папрасіце дзіця знайсці і паказаць усе лічбы запар, а прапушчаныя лічбы запісаць. Зафіксуйце час, які спатрэбіўся дзіцяці для выканання гэтага задання.

 Развіццё памяці

Найбольш распаўсюджаны прыём запамінання ў малодшых школьнікаў шматразовае паўтарэнне, якое забяспечвае механічнае завучванне. Аднак пры нарастальным аб'ёме навучальнага матэрыялу ён перастае сябе апраўдваць. Таму ўжо ў пачатковай школе дзеці пачынаюць адчуваць патрэбнасць у якасна іншых спосабах работы. Удасканаленне памяці ў малодшых школьнікаў звязана ў першую чаргу з набыццём і засваеннем такіх спосабаў і стратэгій запамінання, у аснове якіх ляжыць арганізацыя запамінальнага матэрыялу.

Прыёмысэнсавага запамінання, лагічная памяць патрабуюць спецыяльных намаганняў па сваім фарміраванні. Асновай лагічнай памяці з'яўляецца выкарыстанне разумовых працэсаў у якасці апоры, сродкі запамінання. Такая памяць заснавана на разуменні. У сувязі з гэтым дарэчы ўспомніць выказванне Л. Н. Талстога: "Веды толькі тады веданне, калі яно набыта намаганнем думкі, а не адной памяццю". У якасці разумовых прыёмаў запамінання могуць быць скарыстаны: вылучэнне сэнсавых апор, класіфікацыя, складанне плана і інш. Мэтазгодна прадэманстраваць дзецям і розныя мнематэхнічныя прыёмы, а таксама расчыніць магчымасці пісьмовай гаворкі як сродкі запамінання.

Гульні і практыкаванні на развіццё памяці:

1. «Апішы карцінку»

Для занятку вам спатрэбяцца любыя незнаёмыя для дзіцяці карцінкі. Гэта могуць быць ілюстрацыі да кніг ці выразкі з часопісаў. Пажадана, каб на малюнку было не менш за 5-6 прадметаў.

Дзіця павінна на працягу 30 секунд уважліва разгледзець карцінку, імкнучыся ў дэталях запомніць тое, што на ёй намалявана, і вярнуць яе вядучаму. Пасля гэтага дзіця, зачыніўшы вочы, спрабуе прадставіць карцінку перад сваім разумовым позіркам. А потым ён павінен максімальна падрабязна апісаць тое, што ўбачыў і запомніў. Па заканчэнні апавядання зноў дэманструецца карцінка і абмяркоўваюцца ўпушчаныя элементы малюнка. У выпадку, калі дзіця лёгка спраўляецца з апісаннем простых малюнкаў, вы можаце даваць яму наглядны матэрыял больш складана, дзе больш дробных дэталяў і выкарыстоўваюцца розныя колеры. Ваш сын ці дачка, са свайго боку, таксама могуць скласці для вас аналагічныя заданні. Тады іх мэтай будзе праверка вашага апавядання, што таксама для іх карысна, цікава і павучальна.

2. «Эстафета слоў»

Заняткі праводзяцца па аналогіі з вядомай гульнёй «Снежны ком». Вы называеце адно слова, дзіця называе тое слова, якое сказалі вы, і дадае сваё слова. Вы паўтараеце сваё слова, слова, якое сказала дзіця, і дадаеце трэцяе. Потым эстафета пераходзіць зноў да дзіцяці, яно павінна паўтарыць 3 названыя словы і дадаць яшчэ адно і г. д. Для «Эстафеты слоў» лепш абраць якую-небудзь тэму, напрыклад: «Прырода», «Надвор'е», «На вуліцы», « Спорт», «Садавіна». Можна дамовіцца называць словы на якую-небудзь адну літару ці толькі адушаўлёныя назоўнікі і г. д. Вось прыклад такой эстафеты на тэму «Прырода». Першы гулец кажа: "Дрэвы". Другі кажа: "Дрэвы, трава". Першы дадае: "Дрэвы, трава, рака". Другі: "Дрэвы, трава, рака, лес". Прайграе той, хто памыліцца ў паўторы ці не зможа дадаць яшчэ адно слова.

3. «Стоп»

Для заняткаў падрыхтуйце тэксты. Гэта могуць быць урыўкі з дзіцячых кніжак, але лепш, каб тэкст быў незнаёмы дзіцяці.

Дарослы кажа дзіцяці: «Я прачытаю адну прапанову. Табе трэба яго запомніць». Пасля гэтага вы чытаеце адну прапанову з сярэдзіны абранага ўрыўка. Перапытайце дзіця, ці запомніў яно пачутую прапанову. Калі не запомніў, то папытаеце яго сканцэнтравацца і прачытайце яшчэ раз. Затым вы тлумачыце, што будзеце чытаць тэкст, у якім ёсць гэтая прапанова. Як толькі вы прачытаеце агучаную прапанову, дзіця павінна перапыніць вас камандай «Стоп!»

 Развіццё мыслення

Для таго каб разумовае дзеянне магло быць скарыстана ў якасці апоры для запамінання, само гэта дзеянне павінна быць першапачаткова сфарміравана. Напрыклад, перш чым выкарыстоўваць прыём класіфікацыі для запамінання якога-небудзь матэрыялу, неабходна авалодаць класіфікацыяй як самастойным разумовым дзеяннем. Таму асабліва важная роля ў рабоце з дзецьмі належыць развіццю іх разумовых здольнасцей. Асноўную ўвагу неабходна надаць навучанню элементам лагічнага мыслення: вылучэнню розных прыкмет прадметаў, параўнанню, знаходжанню агульнага і рознага, класіфікацыі, уменню даваць найпростыя вызначэнні. Накіроўваючы намаганні на развіццё мыслення дзяцей, бацькі павінны ўлічваць іх індывідуальныя асаблівасці (склад розуму, пазнавальны стыль, тэмп разумовай дзейнасці, навучальнасць і інш.). Пры гэтым не варта забываць і аб якаснай своеасаблівасці мыслення дзіцяці ў малодшым школьным узросце. Нягледзячы на інтэнсіўнае развіццё вербальнага, паняційнага мыслення, большасць дзяцей прыкладна да 10 гадоў адносіцца не да разумовага тыпу, а да мастацкага. Таму мэтанакіраванае развіццё паняційнага мыслення варта спалучаць з не менш мэтанакіраваным удасканаленнем вобразнага мыслення і надаваць увагу развіццю дзіцячага ўяўлення.

Гульні і практыкаванні на развіццё мыслення:

1. Складанне прапаноў

Гэтая гульня развівае здольнасць хутка ўсталёўваць разнастайныя, часам зусім нечаканыя сувязі паміж звыклымі прадметамі, творча ствараць новыя цэласныя выявы з асобных разрозненых элементаў.

Бяруцца наўздагад 3 словы, не звязаныя па сэнсе, напрыклад, "возера", "алоўка" і "мядзведзь". Трэба скласці як мага больш прапаноў, якія абавязкова ўключалі б у сябе гэтыя 3 словы (можна мяняць іх склон і выкарыстоўваць іншыя словы).

2. Выключэнне лішняга

Бяруцца любыя 3 словы, напрыклад "сабака", "памідор", "сонца". Трэба пакінуць толькі тыя словы, якія абазначаюць у чымсьці падобныя прадметы, а адно слова, лішняе, якое не валодае гэтай агульнай прыкметай, выключыць. Варта знайсці як мага больш варыянтаў выключэння лішняга слова, а галоўнае - больш прыкмет, якія аб'ядноўваюць кожную астатнюю пару слоў і не ўласцівых выключанаму, лішняму. Не грэбуючы варыянтамі, якія адразу ж напрошваюцца (выключыць "сабаку", а "памідор" і "сонца" пакінуць, таму што яны круглыя), пажадана пашукаць нестандартныя і ў той жа час вельмі трапныя рашэнні.

3. Спосабы прымянення прадмета

Завецца які-небудзь добра вядомы прадмет, напрыклад кніга. Трэба назваць як мага больш розных спосабаў яго прымянення: кнігу можна выкарыстоўваць як падстаўку для кінапраектара, можна ёю прычыніць ад старонніх вачэй паперы на стале і г. д. Варта ўвесці забарону на назву амаральных, варварскіх спосабаў прымянення прадмета.

Гэтая гульня развівае здольнасць канцэнтраваць мысленне на адным прадмеце, уменне ўводзіць яго ў самыя розныя сітуацыі і ўзаемасувязі, адчыняць у звычайным прадмеце нечаканыя магчымасці.

Інфармацыя для разважання

1. У дзіцяці павінна быць сфарміравана жаданне атрымліваць веды. Важна разумець, што гэта азначае не гвалт над дзіцем і бясконцыя маленні: "Ну, міленькі, ну давай жа, напружся, я табе куплю тое і тое"… У яго павінна быць асабістая зацікаўленасць. А ўвогуле з дзіцем трэба займацца з самага нараджэння. Ёсць такое даследаванне: калі стварыць малому аптымальныя ўмовы для разумовага развіцця, гэта павышае будучы каэфіцыент інтэлекту дзіцяці ва ўзросце да 4 гадоў на 10 адзінак, з 4 да 9 гадоў - на 6 адзінак і ў 8-12 гадоў - на 4 адзінкі ... Гэта істотныя лічбы.

2. Развіваць у дзіцяці памяць увагу і іншыя важныя для вучэння якасці - задача, перш за ўсё, - для бацькоў. Неабходна разумець важнасць падобных заняткаў: прыходзячы ў школу, дзіця павінна быць упэўнены ў сваіх сілах.

3. Развіваючыя гульні павінны праходзіць у добразычлівай атмасферы. Толькі ў гэтым выпадку дзіцяці захочацца зноў вярнуцца да гэтых заняткаў. Вельмі важна ведаць: у малодшага школьніка мусіць быць жаданне вучыцца; калі яно адсутнічае - гэта сігнал трывогі, час прымаць меры.

Напамінак для бацькоў

Што неабходна вашаму дзіцяці зараз?

 

1.Вера ў свае сілы, поспехі.

2. Догляд свайго адзення, пакоя, кніг.

3.Прывучаць да пунктуальнасці.

4.Вучыць паважаць правы і пачуцці іншых людзей.

5.Вучыць цярпенню, самакантролю.

Тэст « Якія мы бацькі?»

Прашу Вас адказаць на пытанні словамі: Так, часам, не

1. Ці сочыце вы за артыкуламі ў часопісах, праграмамі па тэлебачанні і радыё на тэму выхавання? Ці чытаеце час ад часу кнігі на гэтую тэму?

2. Ці аднадушныя вы з вашым мужам у выхаванні дзяцей?

3. Калі дзіця прапануе вам сваю дапамогу, ці прыміце вы яе, нават калі пры гэтым справа можа затрымацца, а то і зусім спыніцца?

4. Ваша дзіця здзейсніла ўчынак. Ці задумаецеся вы ў такім выпадку, ці не з'яўляецца яго паводзінывынікам вашага выхавання?

5. Ці лічыце вы, што паслядоўнасць ёсць адзін з асноўных педагагічных прынцыпаў?

6. Ці ўсведамляеце вы, што асяроддзе, навакольнае дзіця, аказвае на яго істотны ўплыў?

7. Ці прызнаяце вы, што спорт і фізкультура маюць вялікае значэнне для гарманічнага развіцця дзіцяці?

8. Ці зможаце вы не загадаць, а папрасіць аб чым-небудзь свайго дзіцяці?

9 Ці непрыемна вам "аздабляцца" ад дзіцяці фразай тыпу: "У мяне няма часу" або "Пачакай, пакуль я скончу працу"?

10. Ці выкарыстоўваеце вы форму забароны ці загада толькі тады, калі гэта сапраўды неабходна?

Ключ да тэсту

За адказ "так" пастаўце сабе 2 ачкі,

за адказ "часам" - 1 і за адказ "не" - 0.

Менш за 6 ачкоў.

Аб сапраўдным выхаванні вы маеце даволі цьмянае ўяўленне.

І, хоць кажуць, што пачаць ніколі не позна, раім вам не спадзявацца на гэтую прымаўку і не марудзячы заняцца павышэннем сваёй адукацыі ў гэтай галіне.

Ад 7 да 14 ачкоў.

Вы не робіце буйных памылак у выхаванні, але ўсё ж сёе ў чым над сабой і сваімі вынікамі ў гэтай вобласці вам варта было б задумацца.

А пачаць можна з таго, што найбліжэйшы выхадны поўнасцю прысвяціць дзецям, забыўшыся на час прыяцеляў і вытворчыя праблемы.

І будзьце ўпэўненыя, дзеці вас поўнасцю за гэта ўзнагародзяць.

Больш за 15 ачкоў.

Вы цалкам спраўляецеся са сваімі бацькоўскімі абавязкамі. І тым не менш ці не атрымоўваецца яшчэ сёе-тое крыху палепшыць?

Парады бацькам

1.Заўтра, калі ваша дзіця прачнецца, скажыце яму: «Добрай раніцы» і … не чакайце адказу. Пачынайце дзень бадзёра, а не з заўваг і сварак.

2.Не раставайцеся з дзіцем у сварцы, спачатку памірыцеся, а потым ідзіце па сваіх справах.

3. Вышыце дзіцяці даўно вядомую формулу псіхічнага здароўя: «Ты добры, але не лепш за іншых».

4.Гэта мы, дарослыя, ноччу адпачываем, а дзіця працуе - ён расце. Калі ён устане, добра пакарміце яго перад школай.

5.Быць можа, вам здаецца, што бабуля псуе вашае дзіця, і замест таго, каб выхоўваць дзіця, вы выхоўваеце бабулю. Скандалы ў доме яшчэ больш небяспечныя.

6.У спрэчках з дзіцем хоць часам саступайце, каб яму не здавалася, быццам ён вечна не мае рацыю. Гэтым вы і дзяцей навучыце саступаць, прызнаваць свае памылкі.

7.Нашы размовы нярэдка з дзецьмі бедныя, таму яшчэ раз параім: кожны дзень услых чытайце добрую кнігу. Гэта моцна ўзбагаціць вашы духоўныя зносіны.

8.Дагаворвайцеся з дзіцем загадзя аб тых хатніх справах, якія ён павінен зрабіць. Старайцеся, каб ваша «Зрабі, схадзі» не заспела сына ці дачку знянацку, бо ў іх таксама могуць быць важныясправы.

Інтэрнэт-залежнасць

Дзіця і развод бацькоў

Сямейныя канфлікты

Што такое таксічнасць у бацькоўстве?

ВАША ДЗІЦЯ ВЫРАС

Як заахвочваць дзіця да сям'і?

КУЛЬТУРА СЯМЕЙНАГА ЗНОСІНЫ

МАЯ ДЗІЦЯ СТАНЯЕЦЦА падлеткам

АДНОСІНЫ Ў СЯМ'І

ТРУДНАСЦІ АДАПТАЦЫІ ПЯЦІКЛАСНІКАЎ

Бацькоўскі ўніверсітэт

«Праблемныя паводзіны падлетка» 

Падлеткавы перыяд з'яўляецца перыядам змен, пераўтварэнняў у жыцці дзіцяці. Многія дзеці ў гэтым узросце ашаламляльна мяняюцца. Ласкавыя, спакойныя, паслухмяныя раптам ператвараюцца ў некіравальных і грубых. Грубасць, непаслушэнства мацней за ўсё раняць і крыўдзяць бацькоў. Варожасць, замкнёнасць падлеткаў палохаюць і насцярожваюць. Але перш чым змагацца са злом, давайце разбяромся ў прычынах яго ўзнікнення. Праблем у пераходнага ўзросту шмат: няўпэўненасць у сабе, трывожнасць, сумневы ва ўласнай значнасці для бацькоў, сяброў.

За любымі праблемнымі паводзінамі школьніка стаяць пэўныя матывы. Прычым, адны і тыя ж паводзіны могуць быць выкліканы рознымі матывамі. Напрыклад, агрэсіўныя паводзіны могуць быць выкліканы і імкненнем да лідэрства, і кампенсацыяй павышанай трывожнасці. І выхаваўчыя метады ў кожным выпадку будуць індывідуальныя. Таму ў першую чаргу неабходна высветліць матывы паводзін, праблемы дзіцяці. Мы зможам дапамагчы дзіцяці, калі яно адчувае і разумее, што педагогі і бацькі разумеюць яго праблемы і прымаюць яго такім, які яно ёсць.

Чыннікі выклікалых паводзін падлеткаў:

1. Дзецям не хапае ўвагі дарослых, якія вечна занятыя. «Адстань!», «НЕ лезь!», «Не прыставай!», «Надакучыў!» - Часта чуе падлетак. Сям'я не забяспечвае псіхалагічнага камфорту, кахання, падтрымкі, і падлеткі імкнуцца да лідэрства сярод сваіх аднагодкаў.
2. Высокі узровень трывожнасці. У сям'і не правільна ацэньваюць магчымасці дзіцяці: альбо прыніжаюць магчымасці і здольнасці. («Нічога добрага з цябе не атрымаецца! Ты не зможаш зладзіцца з гэтым заданнем!»). Або завышаюць, калі бацькі чакаюць вельмі высокіх вынікаў, паказваюць падвышаную занепакоенасць праблемамі паспяховасці, а падлетак не можа адпавядаць бацькоўскім чаканням.
3. Многім падлеткам цяжка справіцца са сваім халерычным тэмпераментам. Такія дзеці парушаюць дысцыпліну несвядома.
4. Адсутнасць душэўнай блізкасці з бацькамі гоніць падлетка з дому ў двор, прымушае шукаць разумення з іншымі падлеткамі ці дарослымі.

Адным з наватвораў гэтага перыяду можна назваць пачуццё даросласці. Гэта азначае, што падчас самога гэтага перыяду, у дзіцяці няма чулага адчування "хто ён?". Яму яшчэ трэба будзе ў гэтым разабрацца. Ён ужо адчувае сябе "не дзіцем", але яшчэ і не дарослым. І гэты фактар з'яўляецца адным з тых, што прымушаюць падлетка ўступаць у канфлікты з дарослымі, бо ён (падлетак) імкнецца паспрабаваць быць дарослым. Менавіта паспрабаваць сам, яму нядосыць таго, што ён бачыць вакол сябе.

Сацыяльная сфера. Дзіцяці неабходна заняць вызначанае месца ў сваёй рэферэнтнай групе. Уплыў сям'і паступова замяняецца ўплывам групы аднагодкаў, дзе дзеці набываюць новыя формы паводзін і атрымліваюць пэўны статус. Менавіта ў гэты перыяд бацькі, крыўдзяцца на сваіх дзяцей, думаючы, што тыя зусім адыходзяць ад іх., адчуваючы сябе абыякавымі для сваіх дзяцей. Гэта не зусім дакладна. Дзіцяці важны дарослы, яму важнае яго прызнанне, разуменне, падтрымка, аднак чалавеку, які сталее, важна яшчэ зразумець, па якіх нормах жывуць людзі ў дарослым свеце. Таму некаторыя пачынаюць курыць, асабліва, калі ў сям'і ёсць бацька, які паліць, некаторыя спрабуюць алкагольныя напоі, «знікаюць» дзесьці дапазна. Яны тым самым прайграваюць мадэль паводзінаў дарослага чалавека. Але сваімі паводзінамі дзеці вывучаюць і вашую рэакцыю. Ім важна ведаць, як вы павядзеце сябе ў той ці іншай сітуацыі, каб зрабіць для сябе выснову - хоча ён быць падобным на вас ці не. Гэта і ёсць шлях станаўлення індывідуальнасці. Давайце патрэніруемся!

Тыповая фраза

Як неабходна казаць

"Ты павінен вучыцца!"

"Я ўпэўнена, што ты можаш добра вучыцца"

"Ты павінен думаць аб будучыні!"

«Цікава, якім чалавекам ты хацеў бы стаць? Якую прафесію плануеш абраць?»

"Ты павінен паважаць старэйшых!"

"Ты ведаеш: павага да старэйшых - гэта элемент агульнай культуры чалавека"

"Ты павінен слухацца настаўнікаў і бацькоў!"

"Вядома, ты можаш мець уласнае меркаванне, але да меркавання старэйшых карысна прыслухоўвацца"

"Ты зноў хлусіш!"

"Мне шкада, што я зноў выслухваю няпраўду", "Мне не падабацца, калі мяне падманваюць, пастарайся больш так не рабіць"

Паспрабуйце самастойна прапанаваць фразы, мякчэйшыя і пазітыўныя, захоўваючы агульны сэнс выказвання.

"Мы ў твае гады жылі значна горш!"

«Ты павінен шанаваць клопат старэйшых!»

«Колькі можна лайдачыць! Ты павінен, нарэшце, заняцца вучобай!»

«Ты ўвесь час зрываеш урокі! Ты павінен сядзець спакойна і ўважліва слухаць!

Практычныя рэкамендацыі

- Пры зносінах з падлеткам ужывайце 5 прыёмаў, якія дазволяць усталяваць кантакт з дзіцем і лепш яго зразумець.

Прыём 1. Пастарайцеся паказаць вашаму дзіцяці, што вы яго разумееце. Часам гэты прыём завуць "адлюстраваным выслухоўваннем". Ён складаецца з трох частак.

- Дэманструйце дзіцяці, што вы чуеце тое, што ён кажа (напрыклад, словамі "так", "угу", пытаннямі "а што потым?", "і што ж?" і г.д.)

- Дазваляйце дзіцяці выказваць яго ўласныя пачуцці.

- Дакажыце дзіцяці, што правільна зразумелі яго аповяд або паведамленне (напрыклад, коратка пераказаўшы яго сутнасць).

Прыём 2. Уважліва сочыце за тварам дзіцяці і яго "мовай цела". Часта дзіця ўпэўнены, што паспяхова хавае свае эмоцыі (сум, прыкрасць, нецярпенне і іншае). Але дрыготкі падбародак ці бляск вачэй скажуць вам іншае.

Прыём 3. Выказвайце сваю падтрымку і заахвочванне не толькі словамі. Гэта могуць быць вашыя ўсмешка, паляпванне па плячы, кіў галавой, погляд у вочы, дакрананне да дзіцячай руцэ.

Прыём 4. Выбірай правільны тон для вашых адказаў. Памятайце, што тон голасу звязаны з сэнсам вашых слоў. Выбірайце дакладны тон і не адказвайце саркастычна - дзеці могуць расцаніць гэта як грэбаванне да сваёй асобы.

Прыём 5. Выкарыстоўвайце ўхваляльныя фразы для падтрымання размовы і паказвайце вашу зацікаўленасць у ім. Для гэтага падыдуць кароткія фразы, якія паказваюць ваша эмацыйнае стаўленне да тэмы, якая абмяркоўваецца, напрыклад: «Вось гэта так!», «Ды ну, не можа быць!» і да т.п.

Напамінак для бацькоў

1. Дайце свабоду. Прызвычайцеся з думкай, што ваша дзіця ўжо вырасла і больш утрымліваць яго каля сябе не атрымаецца, а непаслушэнства - гэта імкненне выйсці з-пад вашай апекі.
2. Ніякіх натацый. Больш за ўсё падлетка раздражняюць нудныя бацькоўскія маралі. Зменіце стыль зносін, перайдзіце на спакойны ветлівы тон і адмоўцеся ад катэгарычных адзнак і меркаванняў. Зразумейце: дзіця мае права на ўласны погляд, уласныя памылкі і ўласныя высновы.
3. Ідзіце на кампраміс. Усё роўна нічога не атрымаецца давесці з дапамогай скандалу: тут не бывае пераможцаў.
4. Саступае той, хто разумнейшы. Каб скандал спыніўся, нехта першы павінен замаўчаць. Даросламу гэта зрабіць прасцей, чым дзіцяці з няўстойлівай псіхікай.
5. Не трэба крыўдзіць. Спыняючы сварку, не імкнецеся зрабіць дзіцяці балюча з дапамогай з'едлівых зацемак ці бразганні дзвярамі. Уменню годна выходзіць з цяжкіх сітуацый дзіця вучыцца ў вас.
6. Будзьце цвёрдыя і паслядоўныя. Нягледзячы на вашу гатоўнасць да кампрамісу, падлетак павінен ведаць, што бацькоўскі аўтарытэт непарушны.

 

Падлетак і адказнасць

Як усцерагчы падлетка ад гвалту

Падлетак і адказнасць

Як усцерагчы падлетка ад гвалту

ЯК ДАПАМАГАЦЬ ПАДРЫСЦЮ ВЫБРАЦЬ ПРАФЕСІЮ?

Кішэнныя грошы: за і супраць

ПАРТРЭТ СУЧАСНАГА ПАДРОСТКА

РОЛЯ СЯМ'І Ў ФАРМАВАННІ НЕГАТЫЎНАГА

ЯК ДАПАМАГАЦЬ ДЗІЦЕ СТАЦЬ Упэўнены ў СЯБЕ?

Як дапамагчы старшакласніку здабыць упэўненасць у сабе?

Кішэнныя грошы: за і супраць

Круглы стол: вольны час старшакласнікаў

Першае каханне ў жыцці дзіцяці

Як дапамагчы ў перыяд падрыхтоўкі да іспытаў?

КАМП'ЮТАРНЫ І ІНТЭРНЭТ-ЗАЛЕЖНАСЦЬ?

Падрыхтоўка да сямейнага жыцця

ПРАФЕСІЙНАЯ АРЫЕНТАЦЫЯ СТАРШЭКЛАСНІКАЎ

Бацькоўскі ўніверсітэт

«Як зберагчы дзіця ад залежнасці»

Залежнасць – гэта вострае запатрабаванне чалавека здзяйсняць вызначаныя дзеянні. Любы з відаў залежнасці перашкаджае чалавеку жыць, працаваць, вучыцца, адпачываць.

Залежнасць бывае хімічная і нехімічная.

• Да хімічных залежнасцяў адносяцца, перш за ўсё, наркаманія і курыльныя сумесі (спайсы), алкагалізм, нікацінавая залежнасць, таксікаманія, лекавая залежнасць.
• Да нехімічных (або паводніцкіх) відах адносяцца: азартныя гульні (гэмблінг), інфармацыйныя залежнасці (тэлевізійная, камп'ютарная, інтэрнэт-залежнасць), спартыўная залежнасць. Існуюць такія залежнасці, як працаголізм і перфекцыянізм - імкненне ва ўсім быць лепшым.
• Курэнне тытуню варта лічыць самым распаўсюджаным з відаў залежнасці. Адсутнасць звыклай дозы нікатыну выклікае неўрозы, агрэсію, раздражняльнасць і нават фізічнае недамаганне.

Прывыканне да алкаголю адбываецца паступова.

Наркатычная залежнасць узнікае практычна з першага разу ўжывання хімічных прэпаратаў і выклікае галюцынацыі, ступар, неадчувальнасць да болю.

Вельмі небяспечнай з'яўляецца гульнявая залежнасць, т.я. прыводзіць да страты ўсіх грашовых сродкаў.

Кампутарная залежнасць і тэлеманія мае нямала шкодных наступстваў. Маларухомы лад жыцця вядзе:

1) да парушэнне выправы, якое прыводзіць да змены шкілета,

2) пагаршаецца дзейнасць органаў кровазвароту, дыхання і стрававання,

3) "падае" зрок,

4) з'яўляюцца праблемы з лішняй вагай.

5) Працяглыя кампутарныя гульні таксама адмоўна ўплываюць на дзіцячую псіхіку: дзіця можа стаць раздражняльным, агрэсіўным, некіравальным.

Што такое інтэрнэт залежнасць у дзяцей і падлеткаў, як з ёю змагацца

Інтэрнэт залежнасць - найбольш сучасная і маладая залежнасць з усіх наяўных на дадзены момант. Гэта цалкам вытлумачальна, бо яна з'явілася параўнальна нядаўна, у дзевяностыя гады мінулага стагоддзі, раўналежна з узнікненнем кампутараў і інтэрнэту. Сутнасць такой залежнасці (навуковая назва ‒ адыкцыя, хваравітая цяга), складаецца ў тым, што ў чалавека выпрацоўваюцца ўстойлівыя паводзіны, злучанае з дакучлівым жаданнем быць увесь час у сеткі. Сумна тое, што колькасць залежных ад інтэрнэту людзей увесь час папаўняецца. Па дадзеных псіхалагічных даследаванняў на сённяшні дзень больш за дзесяць працэнтаў карыстальнікаў сацыяльных сетак па ўсім свеце з'яўляюцца інтэрнэт залежнымі.

Якія прычыны з'яўлення інтэрнэт залежнасці ў дзяцей і падлеткаў?

Сярод тых, каго ўключаюць у інтэрнэт залежную групу, найбольшую трывогу выклікаюць дзеці і падлеткі, бо яны ў сувязі з няўстойлівай псіхікай максімальна схільныя да падобнага засмучэння. Такія паводзіны дзетак, у прыватнасці, апраўдваюцца тым, што яны цікаўныя па сваёй прыродзе і імкнуцца атрымаць як мага больш ведаў аб навакольным свеце з розных крыніц. Часцяком да інтэрнэт-залежнасці падштурхоўваюць прычыны, вінаватымі ў якіх становяцца самі дарослыя:

• сваімі паводзінамі,
• стаўленнем да навакольнага свету,
• ухвалой або вымовы якіх-небудзь учынкаў,
• нежаданнем мець зносіны, гуляць з дзіцем,
• няўменнем перадаваць дзецям веды аб жыцці.

Усе гэтыя прычыны прымушае дзетак шукаць новую інфармацыю або атрымліваць неабходныя зносіны ў сацыяльных сетках. Вельмі часта такі пошук становіцца дакучлівай ідэяй, на яе глебе з'яўляецца залежнасць. Псіхолагі таксама зважаюць на той факт, што інтэрнэт залежнасць у падлеткаў можа сведчыць аб прысутнасці псіхалагічных праблем:

• нерэалізаванасці сярод аднагодкаў,
• няпростых узаемаадносін з бацькамі,
• цяжкасцяў у вучобе.

Не зладзіўшыся самастойна з праблемамі, дзіця сыходзіць у займальнае віртуальнае жыццё, дзе ён разумны, таварыскі, удачлівы. Калі малых бацькі могуць кантраляваць і нават ізаляваць ад кампутара, то непакой спецыялістаў выклікаюць менавіта дзеці падлеткавага ўзросту. Таму псіхолагі заклікаюць дарослых уважліва ставіцца да праявы пэўных сімптомаў у паводзінах падлеткаў.

Што павінны ведаць бацькі аб узнікненні адыкцыі ў дзяцей?

Каб гэтага не здарылася, трэба ўвесь час назіраць за сваім дзіцем і вызначаць, ці няма ў яго інтэрнэт залежнасці, яе прыкмет. Вядома, татальны кантроль ці забарона адштурхне або ашалуе падлетка. Бацькам трэба праявіць разумнае стаўленне да знаходжання дзяцей у віртуальным свеце, іх павінна насцярожыць, калі ў падлетка выяўляюцца наступныя сімптомы:

• губляецца пачуццё часу, г.зн. ён не кантралюе працэс знаходжання ў сетцы: можа вельмі доўга гуляць, з цяжкасцю пераключаючыся на іншы від дзейнасці;
• паступова губляецца цікавасць да класічных падлеткавых заняткаў (спортам, чытаннем, турызмам, музыкай);
• самаўхіляецца ад рэальнага жыцця, зносін з аднагодкамі, сваякамі;
• становіцца раздражняльны, калі кампутар па якіх-небудзь чынніках становіцца недаступны, і прымае гэты факт, як сусветную трагедыю;
• з'яўляецца вельмі высокая канфліктнасць з навакольнымі ці наадварот адхіленасць ад зносін;
• пагаршаецца самаадчуванне, якое выяўляецца ў падвышанай трывожнасці, кашмарных снах, хранічнай стомленасці, парушэнні выправы, пагаршэнні зроку.

Псіхолагі падкрэсліваюць, калі паводзіны дзіцяці адэкватныя, яно вясёлае і таварыскае, з цікавасцю займаецца любімай справай, паспявае ў школе, то прычын для турботы няма. Інтэрнет нельга зусім выключаць з жыцця школьніка, бо карысную інфармацыю часам можна атрымаць менавіта там.

Акрамя непасрэднага назірання за падлеткам існуюць пэўныя тэсты - апытальнікі, якія дапамогуць бацькам дыягнаставаць сімптомы непажаданых паводзін дзяцей.

Тэсты для дыягностыкі інтэрнэт залежнасці і яе прыкмет

Апытальнікі простыя і даступныя ў хатнім выкарыстанні. Вось, напрыклад, як выглядае адзін з тэстаў, распрацаваных псіхолагамі для назірання за дзецьмі. З яго дапамогай бацькам прапануецца ацаніць паводзіны школьніка:

1. Штодня шмат часу ўдзяляе кампутару (больш за шэсць гадзін у тыдзень);
2. Страчвае кантроль над часам, калі садзіцца за кампутар;
3. Не спыняе віртуальных зносін, пакуль не завершыць гульню або зносіны;
4. Сілкуецца поруч манітора, не зважае на гігіену;
5. Адпрэчвае сцвярджэнне дарослых, што занадта шмат часу знаходзіцца за кампутарам;
6. Неадэкватна рэагуе на просьбу выключыць камп'ютар (скандаліт, плача, крыўдзіцца);
7. Вельмі ганарыцца дасягненнямі ў гульнях і заяўляе аб іх усім навакольным;
8. Не займаецца ўрокамі, прапускаючы міма вушэй заўвагі дарослых наконт школьных абавязкаў;
9. Моцна раздражняецца і нават упадае ў істэрыку, калі адбываюцца непаладкі з кампутарам;
10. У адсутнасці дома дарослых увесь час праводзіць у інтэрнэце.

Пры станоўчых адказах на пяць пытанняў тэсту можна гаварыць аб інтэрнет залежнасці дзіцяці.

Этапы і формы праявы адыкцыі

Бацькі павінны ведаць аб існуючых разнавіднасцях інтэрнэт залежнасці ў падлеткавым узросце і этапах яе праходжання. Адыкцыя, прывыканне, мае некалькі стадый, і ў бацькоўскіх сілах своечасова заўважыць, спыніць яе развіццё. Такім чынам, існуюць наступныя этапы:

• Істотнае павышэнне інтэлектуальнага патэнцыялу
• Беспраблемнае навучанне дакладным дысцыплінам
• Падвышае хуткасць і якасць успрымання інфармацыі
• Уменне хутка лічыць у розуме дадае ўпэўненасці ў сабе
• Навыкі вуснага рахунку - на ўсё жыццё
• Працэнт людзей, якія выдатна лічаць у розуме, сярод кіраўнікоў вышэй, чым сярод іх падпарадкаваных

1. Лёгкая захопленасць, калі дзіця атрымлівае пачуццё задавальнення ад гульні. Дарослыя не надаюць значэння такому моманту, наадварот, часта заахвочваюць дзяцей, думаючы, што яны інтэлектуальна развіваюцца.
2. Захапленне онлайн - гульнёй становіцца балючай патрэбай, прымае сістэматычнасць і сталасць.
3. З'яўляюцца негатыўныя думкі, трывожны стан, істэрычнасць, нездаволенасць у зносінах, вучобе, калі падлетак праводзіць нейкі час без віртуальнай прасторы.

Даследнікі на аснове інтэрнэт залежных сімптомаў і прыкмет вызначылі асноўныя формы адыкцыі, тры з якіх найбольш уласцівыя дзецям:

1. Гульнявыя залежнасці, якія складаюцца ў прыхільнасці да анлайн - гульняў.
2. Ярка выяўленае запатрабаванне ў сацсетках, дзе падлетак шукае віртуальныя знаёмствы і анлайн - зносіны.
3. Хаатычны вэб - сёрфінг, калі падлетак проста бязмэтна пераходзіць з аднаго сайта на іншы і не можа спыніцца, хоць пры пытанні: што ён шукае, адказаць нічога зразумелага не можа.

Рэкамендацыі для бацькоў па ўстараненню інтэрнэт залежнасці ў падлеткавым узросце

Кожны спецыяліст скажа, што лепш не дапусціць якога-небудзь захворвання, чым потым гераічна дужацца з ім на працягу шматлікіх гадоў. Вось такая ж пазіцыя павінна быць і ў пераадоленні камп'ютарнай адыкцыі. Здаровы лад жыцця сям'і і станоўчыя захапленні спортам, музыкай, турызмам, тэатрам, філатэліяй закладуць у маленькіх дзецях устойлівую процівагу ўсялякім негатыўным прыхільнасцям, не дадуць з'явіцца прычын інтэрнэту залежнасці. Але калі бацькі падазраюць, што ў іх дзіцяці выявіліся інтэрнэт залежныя прыкметы, трэба неадкладна брацца за справу, бо ў выпадку цяжкай формы зацягвання інтэрнэтам дапамагчы зможа толькі псіхатэрапеўт. Каб самім паўплываць на сваё дзіця, бацькам трэба ведаць асноўныя прыёмы працы з падлеткам.

Асноўныя сродкі прафілактыкі і выпраўленні адыктыўных паводзін

Прыклад аўтарытэтных дарослых

Бацькі павінны разумець, што для дзіцяці важны іх прыклад і аўтарытэт. Таму мэтазгодна змяніць лад жыцця сям'і так, каб у ім не было месца інтэрнет залежнасці. Галоўнае, самім як мага радзей знаходзіцца ў віртуальнай прасторы.

Прафілактыка залежнасці

Малых лепш не прыцягваць да камп'ютарных гульняў наогул. Карысней будзе запаўненне іх вольнага часу гульнямі па ўзросту: рухомымі, сюжэтнымі, настольнымі. А для гэтага бацькі самі павінны быць імі захоплены, накіраваны на набыццё цікавых займальных цацак.

У дашкольным узросце, дазваляючы дзіцяці пагуляць разам з бацькам у кампутарную гульню, выразна абгаварыць з ім час карыстання інтэрнэтам (да 20 хвілін) і ні ў якім разе не мяняць гэтую ўмову. Тады ў дзіцяці замацоўваюцца пісьменныя «кампутарныя» паводзіны.

Спецыялісты не рэкамендуюць размяшчаць камп'ютар у дзіцячым пакоі. Лепш, калі ён будзе знаходзіцца ў агульным пакоі, каб было лягчэй кантраляваць яго выкарыстанне.

Прывучанне да правільнага карыстання інтэрнэтам

Пры пераходзе ў школу прывучаць дзіця карыстацца інтэрнэтам толькі ў выпадку неабходнасці, напрыклад, знайсці важны артыкул для ўрокаў, даведацца пра расклад гурткоў.

На першую пару арганізаваць сумеснае карыстанне кампутарам, тлумачачы школьніку, як важна дазаваць час знаходжання ў інтэрнэце.

З маленства прывучаць дзіця ставіцца да гаджэтаў як да неабходных і карысных памочнікаў, але не галоўных рэчаў у жыцці, напрыклад, каб набыць новыя веды, тэрмінова звязацца з кімсьці выдалена, атрымаць новую інфармацыю аб курсах, асвоіць неабходныя навыкі ў якой-небудзь справе .

Зносіны з падлеткам - важны сродак у барацьбе з залежнасцю

З падлеткам абавязкова шукаць агульную мову, каб сумесна абмяркоўваць яе знаходжанне ў сацыяльных сетках. Шчыра цікавіцца яго інтэрнэт захапленнямі, зносінамі на сайтах.

Абавязкова арганізоўваць так вольны час школьніка, каб у яго не было часу і магчымасці надоўга сыходзіць у віртуальную прастору. У гэтым могуць дапамагчы сямейныя захапленні тэатрам, турызмам, вандроўкамі.

Паважаныя бацькі! Варта сур'ёзна паставіцца да такой важнай праблемы, як залежнасць ад інтэрнэту. Не пакідайце сваё дзіця сам-насам з віртуальным павуціннем. Калі такая праблема ўжо ўзнікла ў вашай сям'і, прыкладзеце ўсе намаганні, каб дапамагчы падлетку вярнуцца да рэальнага жыцця. Не саромейцеся звяртацца па дапамогу да спецыялістаў.

Як дапамагчы старшакласніку ў прафесійным самавызначэнні

Бацькоўскі ўніверсітэт

"Як дапамагчы дзіцяці ў выбары прафесіі"

Мэта: садзейнічанне фарміраванню ў бацькоў уяўленняў аб ролі сям'і ў працоўным выхаванні і прафесійнай арыентацыі навучэнцаў.

Задачы:

1) фармаваць ва ўдзельнікаў адэкватнае ўяўленне аб выбары прафесіі ў сучасным свеце;

2) азнаёміць бацькоў навучэнцаў з прафесіямі будучыні;

3) садзейнічаць гарманізацыі дзіцяча-бацькоўскіх адносін праз вырашэнне важных пытанняў, звязаных з выбарам прафесіі.

Мэтавая група: бацькі навучэнцаў 10/11 класаў.

Ход занятку

1. Уступная частка

2. Асноўная частка.

Класны кіраўнік.

Многія з нас вельмі цьмяна ўяўляюць сабе, чым хацелі б займацца нашыя дзеці, адвучыўшыся ў школе. Некаторыя дарослыя працуюць не па прафесіі ці не па прызванні і мараць, скажам, што калісьці ўдасца напісаць раман, а не зводзіць бухгалтарскія балансы або працаваць на канвееры ў душным цэху. Як усцерагчы ад падобнай дысгармоніі сваіх дзяцей? Як дапамагчы ім выбраць прафесію па прызванні? Разбярэмся з некаторымі міфамі і стэрэатыпамі, якія перашкаджаюць людзям зрабіць правільны выбар.

Міфы аб выбары прафесіі

Міф №1. Прафесія павінна выбірацца адна і на ўсё жыццё.

Нічога падобнага! З кожным годам у свеце з'яўляецца ўсё больш новых прафесій. навукова-тэхнічны прагрэс прыводзіць да змены шматлікіх абласцей дзейнасці. Каб утрымацца на плаву, многім людзям даводзіцца пастаянна павышаць сваю кваліфікацыю, асвойваць новыя навыкі, а часам і прафесіі.

Нарэшце, вы маеце поўнае права расчаравацца ў абранай прафесіі, страціць цікавасць да яе. Гэта нармальна! Тым больш, што лішніх ведаў не бывае. Рана ці позна яны абавязкова будуць карыснымі. Да прыкладу, юрыст, які мае ў актыве яшчэ і дыплом эканаміста, - проста знаходка для кадравікоў любой буйной кампаніі.

          Міф №2. Прафесія павінна быць прэстыжнай і высокааплатнай. Інакш можна апынуцца на абочыне жыцця.

Сёння модным і прэстыжным лічыцца адно, але заўтра каштоўнасці могуць памяняцца. «Модная» прафесія, якая выклікае агіду і нуду, - горш нічога не прыдумаеш! Да таго ж бум на тыя ці іншыя прафесіі - справа часовая. Калі рынак імі перанасычаны, то і аплата працы падае. А калі гэта яшчэ і прафесія, якая першапачаткова цябе гняла? Вынік: хранічны стрэс, дэпрэсія, расчараванне ў жыцці. Так што адзіны крытэр, з якім варта лічыцца, - уласны інтарэс да прафесіі.

Міф №3. Калі выпускнік дакладна не ведае, чым займацца пасля школы, ён можа пайсці туды ж, куды пойдзе сябар ці сяброўка. У кампаніі надзейней, ды і падтрымка забяспечана.

Вось ужо не! Прафесію чалавек павінен выбіраць на свой густ і "памеру". Статкавае пачуццё пазбаўляе магчымасці аб'ектыўна ацаніць уласныя сілы, правільна арыентавацца ў жыцці, займацца самаўдасканаленнем.

Міф №4. Галоўнае, каб прафесія падабалася! Астатняе ўсё роўна.

А што стаіць за гэтым "падабалася"? Можа быць, маладога чалавека прываблівае толькі знешняя атрыбутыка будучай кар'еры? Тым часам любая прафесія мае свае мінусы. Так, за апладысментамі і букетамі акцёраў хаваюцца знясільваючыя шматгадзінныя рэпетыцыі, залежнасць ад рэжысёраў, фізічныя і псіхалагічныя перагрузкі, а часам і неразуменне гледачоў. За паспяховасцю бізнесменаў - выматваючая праца, шалёная канкурэнцыя, а іншы раз і рызыка для жыцця.

Выбіраючы прафесію, карысна спытаць сябе: ці гатовы ты да таго, каб прыняць не толькі яе "светлыя", але і "ценявыя" бакі? Ад памылак з выбарам ратуе максімальная інфарматыўнасць і разгляданай прафесіі. Звесткі могуць змяшчацца ў апавяданнях знаёмых, тэлеперадачах, кніжках і апавяданнях, тэлеперадачах, у інтэрнэце. Суміраваўшы атрыманыя з гэтых крыніц веды, вы і вашыя дзеці зможаце зразумець, ці варта гэтым займацца ці не.

Міф № 5. Выбар прафесіі - асабліва асабістая справа. Ніхто ў гэтым памагчы не можа.

Вырашаць, кім быць, вядома, маладому чалавеку трэба самастойна. Але перад тым гэтым вельмі карысна скарыстацца парадамі прафесіяналаў. Спецыялісты цэнтра прафарыентацыі дапамогуць школьніку скласці максімальна дакладнае ўяўленне аб той ці іншай спецыяльнасці, ацаніць, ці валодае ён неабходнымі для яе якасцямі.

Мэта псіхадыягностыкі - не выдача гатовага рэцэпту "кім быць і чым займацца", а стымуляванне ў падлетка працэсу самапазнання, самааналізу. Інфармацыю па прафарыентацыі можна знайсці на сайтах рэгіянальных і гарадскіх цэнтраў занятасці.

Міф № 6. Абы ў інстытут паступіць. Астатняе - справа нажыўная.

Сапраўды, часам каханне да прафесіі прыходзіць па меры апускання ў яе. Але існуе падводны камень, пра які разбілася шмат ілюзій. Завецца ён "прафесійная прыдатнасць". Вельмі важна, каб была адпаведнасць паміж асобаснымі асаблівасцямі чалавека і характарыстыкамі яго будучай прафесіі.

Дапушчальны, дзяўчына даволі абыякавая да ўсякіх «кветачак-васілак». За горад выязджае выключна таму, што кахае насіцца на матацыкле. Значыць, ёй ці наўрад мае сэнс выбіраць прафесію, злучаную з аб'ектамі жывой прыроды. Кампутарніку, штодня напружваючаму вочы, неабходна добры зрок. Не занадта таварыскім паненкам не падыходзіць праца, злучаная з сталым кантактаваннем з людзьмі. Эмацыйна няўстойлівыя людзі не змогуць выконваць дзеянні, якія патрабуюць канцэнтрацыі ўвагі на працягу працяглага часу.

Зразумела, палкая любоў да сваёй справы творыць цуды і часам пераўтварае чалавека да непазнавальнасці. Але адкрыты, цвярозы погляд на праблемы, з якімі давядзецца сутыкнуцца ў той ці іншай прафесіі, страхуе ад стрэсаў, расчараванняў, няўдалага.

У некаторых сем'ях існуе прадстаўленне: калі малады чалавек выбера прэстыжную прафесію, то яму забяспечаны і самавітае месца працы, і паспяховая кар'ера, і добры заробак, і запатрабаванасць на рынку працы. Нажаль, далёка не заўсёды гэта менавіта так.

Міфы аб прэстыжнасці прафесіі

Міф №1. Прэстыжная прафесія заўсёды запатрабавана.

Адразу варта правесці мяжу паміж паняццем "прэстыжная прафесія" і "запатрабаваная прафесія". Прэстыжная - гэта прафесія, якая адносіцца да найбольш аўтарытэтных, паважаных у грамадстве. Запатрабаваная - гэта прафесія, якая адносіцца да найбольш неабходных на дадзеным этапе тых ці іншых галін прамысловасці, сельскай гаспадаркі і г.д. і прадстаўнікі якой маюць найболей добрыя далягляды працаўладкавання. Многія традыцыйна прэстыжныя прафесіі аказваюцца незапатрабаванымі ў той ці іншы перыяд. Акрамя таго, працадаўца, як правіла, ацэньвае прафесіяналізм чалавека, які прымаецца на працу, а не запіс у яго дыпломе.

Міф №2. Прэстыжныя прафесіі падыходзяць усім.

Цалкам відавочна: не кожнаму ідзе модная прычоска, адзенне, абутак. Гэтак жа не кожнаму падыдзе і прэстыжная, модная прафесія. Калі ў маладога чалавека няма да яе цікавасці, ні здольнасцей, ні паклікання, то, нават атрымаўшы адпаведны дыплом, ён не зможа паўнацэнна самарэалізавацца, будзе адчуваць пастаяннае пачуццё нездаволенасці.

Міф №3. Прэстыжная прафесія - гарантыя высокага заробку.

Сцвярджэнне, што высокі заробак - прывілей прэстыжных прафесій, усяго толькі дамысел. Аплачваецца менавіта праца, высокае ўменне. Так, прадстаўнікі многіх "непрэстыжных" прафесій маюць часам вельмі высокі даход. Таму што яны ў гэтай "непрэстыжнай" прафесіі сталі прэстыжнымі спецыялістамі.

Міф №4. Усе прэстыжныя прафесіі цікавыя.

Цікавасць - уласцівасць канкрэтнай асобы. А значыць, адзін і той жа занятак для адных будзе захапляльным, а для іншых сумным.

Выслоўя аб дрывасеку

Ішоў паляўнічы па лесе і сустрэў дрывасека. Нахіліўшыся, ён доўга і ўпарта пілаваў зваленае дрэва. З твару яго пот ліўся ручаём, усё яго цела было моцна напружана.

Паляўнічы падышоў бліжэй, каб паглядзець, чаму праца рухаецца так марудна і з такой каласальнай працай.

- Па-мойму, ваша піла зусім затупілася! - звярнуўся паляўнічы да дрывасека. - Чаму б вам яе не завастрыць?

- Што вы! - усклікнуў дрывасек, здзіўлена паглядзеўшы на прахожага. - У мяне зусім няма на гэта часу, мне трэба спілаваць яшчэ 20 дрэў!

І дрывасек зноў узяўся за работу.

Мараль:  працавітасць - гэта, вядома, добра, але час ад часу неабходна задавацца пытаннем аб эфектыўнасці і мэтазгоднасці якія затрачваюцца намаганняў. Часта невялікае ўкладанні часу ці сродкаў дазваляе выканаць працу хутчэй і якасней. Гэта непасрэдна датычыцца і выбару прафесіі: калі ўзброіцца канкрэтнымі ведамі аб розных прафесіях і сучасных тэндэнцыях на рынку працы, то можна пазбегнуць многіх памылак у прафесійным самавызначэнні нашых дзяцей.

3. Заключэнне.

Класны кіраўнік.

У заключэнне нашай сустрэчы прапаную пакет інфармацыі, якая спадзяюся, аблегчыць вашым дзецям выбар далейшага шляху.

"Прафесіі будучыні":  https://atlas100.ru/

Інфармацыя для абітурыентаў:  https://kudapostupat.by/tests